بیکاری 50 هزار کارگر و تعطیلی ده ها کارخانه، نتیجه 15 سال واگذاری ، موفقیت کمتر از 20 درصد خصوصی سازی ها - یزد بلاگ

گروه مالی خبرنگاران- محدثه لک؛ نام هپکو و هفت تپه پیش از اعتراضات کارگری به هم گره خورده است. این دو غول صنعتی ازجمله ده ها کارخانه ای بودند که طی سال های گذشته با خصوصی سازی های رانتی و غیر شفاف از پا درآمدند و این موضوع منجر به افت شدید تولید کارخانه و تعدیل نیروی بسیاری از کارگران شد به طوری که در هپکو بیش از هزار کارگر و در کشت و صنعت هفت تپه حدود 500 کارگر طی سال های واگذاری شرکت به سازمان خصوصی سازی اخراج و بیکار شدند.

این فرایند معیوب حتی بار ها این دو غول صنعتی را به مرز ورشکستگی رساند و پس ازآن هر بار حقوق کارگران با تأخیر چندماهه پرداخت می گردد، مسئله ای که باعث اعتراضات و تجمعات هرچند وقت یک بار کارگران شده و توقف خصوصی سازی را به یکی از مطالبات اصلی شان تبدیل نموده است.

اما در این میان، زخم خصوصی سازی بر پیکره کارخانه ها و کارگران بسیاری در استان های مختلف واردشده است؛ کارخانه هایی که شاید نامشان کمتر به گوش خورده باشد، اما با همین خصوصی سازی های ناموفق، اخراج هزاران کارگر و تعطیلی کامل کارخانه ها رقم خورده است.

طبق برآورد خبرنگاران در استان های مختلف بیش از 50 نمونه ناموفق خصوصی سازی بر اساس کاهش حدود 50 درصدی شاخص بهره وری و تعدیل نیروی انسانی وجود دارد که استان های آذربایجان شرقی، گیلان، فارس و مازندران ازنظر تعدد کارخانه ها و توقف کامل تولید در شرایط بغرنج تری قرار دارند. جزئیات این آمار به تفکیک استان ها در جدول زیر ذکرشده است.

بیکاری 50 هزار کارگر، دستاورد خصوصی سازی های رانتی

طبق برآورد های صورت گرفته خصوصی سازی های ناموفق در کشور منجر به بیکاری حدود پنجاه هزار کارگر شده است و در این میان ده ها کارخانه و شرکت متضرر شده یا به تعطیلی کامل کشیده شده اند. کارخانه هایی که بعضاً حتی در رسانه ها دیده و شنیده نشده اند و امروزه از آن ها تنها پیکره ای بی روح باقی مانده است. در ادامه به چند مورد از این کارخانه ها می پردازیم.

لاستیک سازی دنا و هزاران کارگر بیکار شده

کارخانه لاستیک سازی دنا درگذشته یکی از بزرگ ترین صنایع کلان شهر شیراز به شمار می رفته است؛ صنعتی که پس خصوصی سازی و واگذاری های مکرر بحران های مالی و کارگری بسیاری را پشت سر گذاشت.

سرانجام بی کفایتی مدیریتی، کاهش تولیدات و تعدیل نیروی این واحد صنعتی منجر به تجمع و اعتراضات صنفی کارگران شد، اعتراض هایی که سرانجام با ممانعت کارگران از ورود اعضای هیئت مدیره شرکت به کارخانه و به دست دریافت اختیار کارخانه در واکنش به اخراج نمایندگانشان، به اوج خود رسید.

در این کارخانه پیش از خصوصی سازی بیش از 20 هزار پرسنل و کارگر به صورت غیرمستقیم و حدود 2 هزار نفر به صورت مستقیم مشغول به کار بوده اند که با تعطیلی کامل این واحد صنعتی، بیکار می شوند.

آزمایش، کارخانه ای که انبار پیاز شد!

کارخانه آزمایش مرودشت در استان فارس که زمانی تولیدات آن ازجمله کولر، یخچال، پنکه و... از برند های معروف ایرانی بود اوایل سال 88 از طریق بورس به بخش خصوصی واگذار شد و پس ازآن به دلیل مسائل متعدد پیش آمده با افت تولید روبرو شد و به تعدیل نیرو از 1400 کارگر به 160 نفر روی آورد. درنهایت با عدم پیگیری مسئولین، این کارخانه برند معروف ایرانی به تعطیلی کشانده شد تا جایی که مدت ها پیش فیلمی در فضای مجازی دست به دست شد که نشان می داد سالن بزرگ این کارخانه به انبار پیاز تبدیل شده است!

ایرانیت و فروش غیرقانونی اموال کارخانه

کارخانه ایرانیتِ تهران و اصفهان درفرایند خصوصی سازی داستان عجیبی دارد. گفته می گردد مسئولین این شرکت بدون برگزاری مزایده قانونی، اقدام به فروش برخی از دستگاه ها و تأسیسات زیربنایی کارخانه به پیمانکاران ضایعات نموده اند درحالی که این شرکت سهامی عام بوده و فروش سلیقه ای اموال کارخانه منع قانونی دارد!

این کارخانه از دی ماه سال 95 تولید ناچیز خود را متوقف کرد و هر بار پرداخت حقوق کارگران را به تعویق می انداخت. کارخانه ایرانیت درنهایت با اخراج تمامی کارگران به تعطیلی کشانده شد.

خصوصی سازی، غول پلی اکریل را به زانو درآورد

شرکت پلی اکریل اصفهان که شامل 6 کارخانه است از سال 88 به دنبال خصوصی سازی نامناسب، درگیر مسائل متعددی شد به طوری که با واگذاری این شرکت، 4 کارخانه و برخی از خطوط تولید آن رو به تعطیلی رفت و تعدادی از کارگران بیکار و پرداخت حقوق آن ها با تعویق چندین ماهه روبرو شد.

همچنین چند روز بعد از انحلال چهار شرکت، هیئت اجرایی پلی اکریل در اطلاعیه ای با تأکید بر اینکه تا سه ماه دیگر خبری از تولید نیست، به کارگران گفت که اگر شب عید بیمه بیکاری می خواهید، زودتر خداحافظی کنید! این درحالی که است که پلی اکریل ازجمله شرکت های باعظمت در دهه 70 بوده است و کارگرانش در آن زمان از شرایط مالی نسبتاً مناسبی برخوردار بوده اند.

زخم خصوصی سازی بر پیکر شرکت کالسیمین

شرکت کالسیمین در زنجان، فعالیت خود را درزمینه تغلیظ روی آغاز کرد. کالسیمین ازجمله کارخانه هایی است که پس از خصوصی سازی با کاهش شدید تولید روبرو شد به طوری که تولیدات کارخانه از 100 تن به 20 تن کاهش یافت. این فرایند بیانگر تعطیلی 80 درصدی تولید در این کارخانه است.

همچنین کالسیمین قبل از واگذاری های متعدد حدود یک هزار و 200 نفر نیرو داشته است که 300 نفر آن ها به بهانه تعدیل نیرو اخراج شدند.

احوالِ ناخوش کارخانه کیوان همدان

کارخانه کیوان در همدان با بیش از 4 دهه فعالیت در حوزه تولید مواد غذایی پس از خصوصی سازی حال و روز خوشی ندارد.

این کارخانه توانایی و پتانسیل تولید 30 نوع محصول را داشت و در بهمن ماه سال 88 به بخش خصوصی واگذار شد و پس ازآن تعدیل نیرو در این کارخانه قوت گرفت به نحوی که هرسال شماری از کارگران این واحدِ تولیدی اخراج می شدند.

سرانجام از حدود 900 کارگر این کارخانه 63 نفر باقی ماندند و تولید کارخانه متوقف گشت.

قصه پرغصه ماشین آلات صنعتی تراکتورسازی

شرکت ماشین آلات صنعتی تبریز که دارای کارخانه های متعددی مانند آهنگری تراکتورسازی، ریخته گری تراکتورسازی، موتورسازان تراکتورسازی و دمات صنعتی است در سال 85 به بخش خصوصی واگذار شد. تولید این شرکت سرانجام در سال 93 عملاً متوقف شده و کارگرانش 18 ماه حقوق ندریافتد. این کارخانه با داشتن حدود 300 کارگر با 28 ماه عدم پرداخت حقوق و یا تأخیر در پرداخت روبرو بود که مسائل متعددی را برای کارگران در پی داشت.

واگذاری به افراد نااهل و عملکرد غلط آنان باعث شد که شرکت پرتوان و قدیمی ماشین آلات تراکتورسازی در آن زمان به سازمان تأمین اجتماعی، اداره کل امور مالیاتی و بانک های متعدد آذربایجان شرقی بدهی داشته باشد و درنهایت تعطیلی کامل کارخانه رقم خورد.

گیلان، قربانی خصوصی سازی

تعداد زیادی کارخانه در استان گیلان وجود دارد که بعد از واگذاری های نادرست به مرز تعطیلی کشانده شده و حدود 25٬000 کارگر در این فرایند بیکار شدند. ازجمله این کارخانه ها می توان به رشت الکتریک گیلان، فرش گیلان، نیکنوش، جوراب گیلان، کنف کار، ایران کنف، پیله ابریشم شمال، چینی گیلان، پارس ایران، کفش بهپا، صنایع ابریشم صومعه سرا، نخ تاز، پرسان، لرکاس تندر، الو مکث، پلاستیک شمال، لوله سازی شمال، صنایع چوب رشت، گیلان پاکت (4 کارخانه در لاهیجان)، ایران جیکا، نازپوش، چرم رودبار، چرم گیلان، ریسندگی گنجه، کفش گنجه، آلومینیوم خزر، یورتان، کاشی گیلان و سیمان لوشان، خاور، فومنات، ایران برک، ایران پوپلین و صنایع چوب اسالم اشاره کرد.

بیشتر این تعطیلی ها نیز اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 بوده است و به علت حجم بالای کارخانه ها و عدم اطلاعات دقیق، گزارش های بسیار کمی از شرایط این شرکت ها در دسترس است.

جنگ زدگی سوریه از خصوصی سازی آغاز شد!

سیاوش فلاح پور، تحلیلگر مسائل بین الملل بیان می کند مقدمه جنگ زدگی سوریه از خصوصی سازی ها و واگذاری های رانتی آغاز شد؛ خصوصی سازی های انحصاری که منجر به افزایش فقر، توسعه فساد و بیکاری بسیاری از جوانان سوری می گردد و تحریم های خارجی و رکود مالیِ این کشور شرایط را تشدید می کند.

این مدل خصوصی سازی که منجر به اعتراضات معیشتی مردم و سپس موج سواری دشمنان خارجی بر اعتراضات مردمی سوریه و درنهایت جنگ زدگی آن گشت در ایران نیز به همان صورت پیاده شده است. شرایط مشابهی که عده ای ذینفع در آن فربه می شوند و بسیاری از کارگران بیکار!

معضلی که اگر توسط مسئولین به درستی درک و راهی برای اصلاحش اندیشیده نگردد می تواند سوریه سازیِ ایران را رقم بزند!

خصوصی سازی یا خصوصی سوزی؟

هدف از قانون سیاست های کلی اصل 44 و خصوصی سازی، شتاب بخشیدن به رشد اقتصاد ملی، ارتقاء کارایی بنگاه های مالی، افزایش سهم مردم از قدرت مالی و تأمین عدالت اجتماعی، کاستن از بار مالی و مدیریتی دولت در تصدی فعالیت های مالی و افزایش سطح عمومی اشتغال بیان شده است.

اما واقعیت های موجود نشان می دهد نه تن ها هیچ کدام از این اهداف محقق نشده بلکه حتی برخلاف آن ها گام برداشته شده است؛ به عنوان مثال متوسط رشد اقتصاد ملی در دهه 90 و همچنین متوسط نرخ رشد سالانه بهره وری بنگاه های مالی طی سال های پس از ابلاغ سیاست های اصل 44، نزدیک به صفر بوده است.

علاوه بر آن خصوصی سازی به معنای مردمی شدن اقتصاد و کوچک کردن سهم دولت از کیک اقتصاد محقق نشده است. طبق بررسی های انجام گرفته، هرچند پس از ابلاغ سیاست ها، تعداد شرکت های دولتی 32 درصد کاهش یافته، اما حجم بودجه شرکت های دولتی رشد 20 درصدی داشته است!

یکی دیگر از اهداف خصوصی سازی افزایش سطح عمومی اشتغال بیان شده است درحالی که با واگذاری های اشتباه حدود 50 هزار کارگر اخراج شده اند. با توجه به آن که هزینه ایجاد شغل برای هر فرد حدود 60 میلیون تومان است دولت که همواره با کسری بودجه روبرو است جهت ایجاد شغل جدید برای کارگران اخراج شده درفرایند خصوصی سازی ها باید حدود 3٬000٬000٬000٬000 تومان هزینه کند!

علاوه بر آن طبق مطالعات سازمان خصوصی سازی درباره 92 شرکت واگذارشده، عملکرد 55 شرکت پس از واگذاری نسبت به قبل از واگذاری بدتر شده است.

مجموعاً دستاورد های 15 سال خصوصی سازی نشان می دهد نه تن ها اهداف تعیین شده محقق نشده بلکه بر اساس برآورد برخی منابع، موفقیت اجرای سیاست های کلی اصل 44 کمتر از 20 درصد بوده است!

خبرنگاران طی پفراینده ویژه زخم خصوصی سازی به آسیب شناسی 15 سال خصوصی سازی و پیگیری شرایط کارخانه های واگذارشده و کارگران خواهد پرداخت.