پهپادهای پستچی؛ شوخی یا سورپرایز؟! - یزد بلاگ

سرانه مرسوله پستی برای هر شهفرایند ایرانی تنها هشت بسته در سال است اما این شاخص در جهان به طور میانگین 50 بسته در سال است و مردم جهان تمامی خدمات دریافت کالا اعم از خرید کتاب، غذا و... را با شرکت های پستی انجام می دهند. سرانه ایرانی ها از مرسوله پستی به خوبی گویای آن است که شرکت 140ساله ایرانی غیراقتصادی عمل می نماید و همین مسأله یعنی زیان دهی شرکت پست موجب شد که در دولت یازدهم جلوی واگذاری این شرکت به بخش خصوصی گرفته گردد.

گرچه پست سال های زیان دهی را پشت سر گذاشته است اما هنوز نتوانسته در بازار جابه جایی کالا سهم قابل توجهی داشته باشد و براساس اعلام سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی نزدیک 85 درصد این بازار در دست شرکت های غیررسمی است. در این شرایط آذری جهرمی از پهپادهای پستچی رونمایی نموده است. پروژه ای که به گفته حسین مهری، مدیرسابق شرکت ملی پست به شهفرایند هنوز در جهان چندان تجاری سازی نشده است و غول های پولساز تکنولوژی مانند آمازون از آن به صورت آزمایشی استفاده می نمایند.

البته آذری جهرمی در پست اینستاگرامی اش نوشته است که هدف از توسعه چنین پهپادی، جلوگیری از آلودگی شهرها و البته باقی نماندن نقاط غیرقابل دسترس در سراسر ایران است. خود او درباره کاربرد پهبادها و توجیه اش برای این سورپرایز نوشته است: انتقال سریع دارو به بیمارستان ها، جزیره ها، سورپرایز کردن یکدیگر و... از جمله کارهایی است که از این به بعد در اختیار شما خواهد بود. در حال حاضر کشورهای کمی در جهان هستند که این کار را نموده اند.

از سورپرایز کاربران ایرانی تا سورپرایز جهرمی

محمدجواد آذری جهرمی در همایش تهران شهر هوشمند گفته بود که آخر هفته برای ایرانی ها یک خبر غافلگیرنماینده دارد و از همان زمان حدس های کاربران ایرانی آغاز شد. کاربران زیادی معتقد بودند که سورپرایز وزیر احتمالا اینترنت ملی است و بخشی دیگر درباره برطرف فیلتر تلگرام و توییتر حدس نموده بودند. دسته سوم حدس می زدند که وزیر ارتباطات تصمیم دارد ترافیک داخلی پهنای باند را رایگان اعلام کند و به نوعی زیرساخت های شبکه ملی اطلاعات با این اقدام تقویت گردد.

آذری جهرمی اما تا دقایق پایانی روز پنجشنبه طرحش را رونمایی نکرد و حدس های فالوورهایش را استوری می کرد. در همین حین بعضی کاربران به غلط یا درست از برطرف فیلتر یوتیوب خبر دادند و شایعه شد که سورپرایز وزیر ارتباطات برطرف فیلتر یوتیوب بوده است. دقایقی پس از انتشار شایعه که حالا کارش به خبرگزاری ها و کانال های رسمی هم کشیده شده بود، آذری جهرمی در اینستاگرامش پستی را ارسال کرد و نوشت که سورپرایزش ظهور پهپادهای پستچی در ایران است.

این اتفاق برای نخستین بار است که در ایران رخ می دهد. در حوزه بین المللی نزدیک به 6ماه پیش آمازون در لاس وگاس از نسخه پیشرفته پهپادهای پستچی خود با عنوان پرایم ایر(Prime Air) رونمایی کرد. پهپادهای پیشرفته و سبکی که می تواند ظرف مدت 30دقیقه سفارش مشتریان آمازون را تحویل دهد.

پهپادهای پستچی غیراقتصادی هستند

پهپادهای پستچی برای نخستین بار در سال 95 خبرساز شدند و شرکت ملی پست اظهار داشت که به صورت آزمایشی پهپادهای پستچی ساخت داخل را در راستا کیش- بندرعباس تست می نماید. پهپادهای آزمایشی را پژوهشگاه فناوری های فضایی ساخته بود و بنا به ادعای این مرکز، پهپادهای ایرانی می توانند تا 5کیلوگرم مرسوله را تا شعاع 15کیلومترحمل نمایند. پهپادهای پستچی ایران از همان سال ها در حد حرف ماند، تا اینکه آذری جهرمی به صورت ناگهانی اظهار داشت که این پهپادها وارد خط عملیاتی شرکت پست شده اند.

او در همین زمینه فیلمی در اینستاگرام منتشر کرد که پهپاد پستچی از شرکت ملی پست در خیابان بهشتی یک تندیس شیشه ای را به عمارت کلاه فرنگی بی سیم در خیابان شریعتی حوالی سیدخندان برده و به آذری جهرمی تحویل داد. آنها در این فیلم ادعا کردند که پهپاد پستچی بسیار سریع بسته را رسانده است.

آن قدر سریع که وزیر و یکی از مدیران پستی به صورت پیامک به هم خبر بدهند. حسین مهری، مدیرسابق شرکت ملی پست که در دوره مدیریت او پهپادهای پستچی خبرساز شده بودند، به شهفرایند می گوید: پهپادهای پستچی بسیار هزینه بر و غیراقتصادی هستند و در همان زمان یکی از مهم ترین علل منتفی شدن پروژه همین موضوع بوده است.

برای اینکه برآورد حدودی از هزینه پرواز پهپادها داشته باشید، باید بدانید مهندسان عمران برای پرواز یک پهپاد در محوطه 100 مترمربعی و تهیه نقشه هوایی نزدیک به 300 تا 500 هزار تومان هزینه می نمایند و طبیعی است که ارسال بسته های پستی زیر 5کیلوگرم آن هم هزینه های سنگین توجیه اقتصادی برای مشتریان ندارد. رئیس سابق شرکت ملی پست می گوید که در سال96 هزینه ارسال هرکیلوگرم محموله پستی با پهپاد حدود یک میلیون تومان تمام می شد. این موضوع درحالی رخ می دهد که میانگین حقوق دریافتی پستچی ها به دو تا سه میلیون تومان می رسد و با این حساب پهپادهای پستچی برای ارسال دوبسته یک کیلوگرمی به اندازه حقوق یک ماه پستچی های ایران هزینه بر هستند. مهری به شهفرایند شرح می دهد: درحال حاضر غول های تکنولوژی مانند آمازون و شرکت پست DHL آمریکا هم به صورت آزمایشی و محدود از پهپادها استفاده می نمایند و در واقع این فرآیند هنوز در جهان هم به آن صورت تجاری سازی نشده است.

اگر پهپادها سقوط نمایند

البته پرواز پهپادهای پستی در ایران به همین چالش محدود نمی گردد و گره های امنیتی زیادی برای پرواز پهپادها وجود دارد. پهپادها مجهز به دوربین هستند و عبور آنها از فضاهای نظامی و امنیتی، سفارتخانه ها و حریم خصوصی مردم یک مشکل بزرگ ایجاد می نماید. گره بزرگ دیگری که برای پرواز پهپادها در ایران وجود دارد، قدرت فنی و سطح تکنولوژی این پهپادهاست. چندماه پیش سقوط پهپاد پستچی در سوییس به دلیل مسائل سخت افزاری خبرساز شد. این پهپاد 12کیلویی با قابلیت حمل بارهای 2کیلوگرمی توسط کمپانی Matternet و در چارچوب همکاری با شرکت پست سوییس به پرواز درآمده بود و سقوط آن در نزدیکی یک مهدکودک حسابی خبرساز شد. آن قدر که پروژه پهپادهای پستچی را در سوییس به کما ببرد. آمازون به عنوان یکی از غول های پولساز تکنولوژی در جهان برای سقوط پهپادهای پستچی تکنولوژی تازه ای به کار گرفته است که پهپادها قبل از سقوط در هوا منهدم شوند اما این مسأله را فعلا در حد ایده مطرح نموده است.

سهم 15 درصدی پست از بازار جابه جایی کالا

حالا رونمایی از پهپادهای پستچی در ایران در شرایطی اجرا شده است که شرکت ملی پست تا قبل از دولت یازدهم در وضع وخیمی به سر می برد و زیان ده شده بود. زیان دهی پست یکی از مهم ترین دلایلی بود که واگذاری این شرکت را به بخش خصوصی منتفی کرد اما در سال های دولت یازدهم شرکت ملی پست توانست با تمهیدات تازه خود را از زیان دهی نجات دهد.

تمهیداتی مانند بستن تفاهمنامه و قرارداد همکاری با فروشگاه های آنلاین برای ارسال کالا ازجمله مهم ترین این اقدامات بود که توانست پست را از مدل کاری منسوخ و قدیمی خود که نامه رساندن بود، نجات دهد. حالا در این شرایط مدیران پستی معتقدند که پهپاد پستچی در ایران یک پروژه لوکس و نمایشی است که نه تنها در ایران بلکه در میان غول های تکنولوژی جهان هم هنوز جا نیفتاده است. آن هم درشرایطی که پست ایران آن قدر درگیر اقتصاد دولتی و بروکراسی هایش بوده است که بعد از 140 سال از تاریخ تأسیس آن در ایران به تازگی شرکت های پست خصوصی را تجربه می نماید.

شرکت ملی پست در ایران آن قدر گرفتار اقتصاد دولتی بوده است که بنا به اعلام حسین فلاح جوشقانی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و معاون وزیر ارتباطات تنها 15 درصد از جابه جایی مرسولات کشور سهم دارد. او در این باره به ایسنا شرح داده است که سالانه 3,5 تا 6 میلیارد مرسوله پستی در ایران جابه جا می گردد که چیزی حدود 700 تا 800 میلیون مرسوله آن مربوط به پست است و غالب این بازار به دست شرکت های غیررسمی و بدون مجوز افتاده است. این موضوع درحالی رخ می دهد که در سایر کشورهای جهان اقتصاد جابه جایی کالا و مرسولات در دست شرکت های پستی (چه دولتی و چه خصوصی است) و شهفرایندان این کشورها تمامی خدمات مورد احتیاج خود از قبیل خرید کتاب، غذا، اسباب کشی و... را هم به وسیله شرکت های پست انجام می دهند.

بازگشت پستچی های دوچرخه سوار

شرکت ملی پست برای کنترل آلودگی هوا ناوگان خود را برقی می نماید. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات این خبر را همزمان با رونمایی از پهپادهای پستی اعلام نموده و گفته است که به زودی 200 موتور برقی و 50 دوچرخه برقی به ناوگان شرکت ملی پست ایران اضافه می گردد و البته از رایزنی برای خرید خودروهای هیبریدی هم برای این شرکت خبر داده است.

حسین مهری، رئیس سابق شرکت ملی پست به شهفرایند می گوید: درحال حاضر شرکت پست حدود هزار و 300 خودروی سبک و سنگین را در ناوگان خود مورد استفاده قرار می دهد و پستچی های ایران حدود 6 هزار موتورسیکلت در اختیار دارند. البته احسان گنجی، سخنگوی شرکت ملی پست هم به شهفرایند می گوید: پستچی های ایرانی از دوچرخه استفاده نمی نمایند و با ورود دوچرخه های برقی به ناوگان پست، در واقع پستچی های دوچرخه سوار دوباره به خیابان ها برمی گردند.

سرانه هر شهفرایند ایرانی از مرسولات پستی 8 بسته در سال است.

سمنانی ها، تهرانی ها، یزدی ها و اهالی استان مرکزی بیشترین ارسال مرسوله پستی در کشور را دارند. سمنانی ها 15 مرسوله، تهرانی ها 13,5 مرسوله و یزدی ها 10 مرسوله در سال با پست ارسال و دریافت می نمایند.

سرانه هر شهفرایند جهان از مرسوله های پستی 50 بسته در سال است. ایران در کشورهای منطقه بعد از ترکیه صندلی دوم را از نظر مشتریان پستی در خاورمیانه دارد.

کردستانی ها، اهالی استان فارس و همدانی ها رکورددار کمترین ارسال مرسوله پستی را به خود اختصاص داده اند. هر شهفرایند ساکن این استان ها در سال کمتر از سه مرسوله پستی ارسال می نماید.

سرانه مرسوله پستی ایرانی ها در یک بازه زمانی 5ساله نصف شد. براساس اعلام شرکت ملی پست هر ایرانی در سال 91 حدود 12 بسته پستی در سال ارسال می کرد که این سرانه در سال 96 به 6 بسته رسید و در سال 97 این فرایند دوباره صعودی شد و به 8 بسته در سال رسید.

چرا وزیر زورش به فیلترینگ نمی رسد؟

کیوان نقره کار:

وزیر دهه شصتی از سورپرایزی رونمایی کرد که نه تنها در سطح ملی بلکه حتی در حیطه مسائل کلان پستی اهمیتی ندارد. این موضوع درحالی رخ داد که کاربران ایرانی از وزیر جوان انتظار خبری بزرگ تر داشتند، مثلا خبری در حد برطرف فیلتر شبکه های اجتماعی اما درنهایت آذری جهرمی اظهار داشت که زورش به فیلترینگ نمی رسد و در واقع یکی از مهم ترین دغدغه های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را عنوان نمود. حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات شاید از معدود بخش های زیرساختی و اقتصادی باشد که با متولیان زیادی درگیر است.

متولیانی که گاهی حرفه و تخصص شان هیچ ارتباطی به این حوزه ندارد. به عنوان مثال در شورای عالی فضای مجازی حتی صداوسیما هم رأی دارد و می تواند برای فیلترینگ اعمال نظر کند. تعدد حوزه های تصمیم گیرنده بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات در شرایطی است که این بخش پتانسیل اشتغالزایی بسیار بالایی دارد، در عین اینکه سرمایه گذاری کلانی نمی طلبد. این پتانسیل باعث شد که دولت اعلام کند، بنا دارد معضل بیکاری را با گسترش مشاغل این بخش التیام دهد اما همین تعدد تصمیم گیران این حوزه و مسائلی که ایجاد می نمایند،

یکی از مهم ترین موانع اشتغالزایی در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات است. فناوری اطلاعات و ارتباطات ماهیتی میان رشته ای دارد که هم شامل طیف اقتصادی می گردد و هم با جامعه به صورت تنگاتنگ مرتبط است و هم دغدغه های امنیتی برای مدیران این حوزه ایجاد می نماید و به همین دلیل گاهی پای نهادهایی به این حوزه باز می گردد که تخصصی در فناوری اطلاعات ندارند و اتفاقا تأثیرگذاری زیادی هم ایجاد می نمایند.

به همین دلیل است که متأسفانه وزیر ارتباطات نمی تواند حرف آخر را در این حوزه بزند و فقط می تواند در بحث مهمی مثل قطعی اینترنت از مردم عذرخواهی کند درحالی که کسب وکارهای اینترنتی متحمل ضرر و زیان های اقتصادی شده اند و اعتماد آنها از دست رفته است. در واقع می توان گفت که وزیر ارتباطات گرچه در باور عموم متولی این حوزه است اما او تنها یک گزینه از ده ها گزینه تصمیم گیرنده در این بخش است. این درحالی است که اگر مدیران ایرانی می خواهند کشور به سمت اقتصاد دیجیتال که در واقع آینده اقتصاد جهانی است، حرکت کند، باید قبل از هرچیز چند دستگی و تعدد نهادهای تصمیم گیرنده و مقررات دست وپاگیر این بخش را حذف نمایند.

نماشو: نماشو، طراحی سایت، سئو، چاپ و طراحی گرافیکی را به ما بسپارید.

اسلیم فا: اسلیم فا: مجله دوخت و دوز، طراحی لباس و انتخاب لباس

منبع: برترین ها