پل لاتیدان؛طولانی ترین پل تاریخی ایران در هرمزگان، عکس
به گزارش یزد بلاگ، پل تاریخی لاتیدان که به طولانی ترین پل تاریخی ایران نیز شهرت دارد در سال 1372 بر اثر وقوع سیلاب در نزدیکی روستای نیم کار شهرستان خمیر از خاک بیرون آمد.
این پل با 500 سال قدمت و طول یک کیلومتر دارای 233 دهانه بوده که امروزه تنها 33 دهانه آن سالم و بیش از 200 متر آن قابل احیاء است.
بخش هایی از این پل در سالهای 1379 و 1386 در دو مرحله با هزینه 80 میلیون تومان بازسازی شده است.
برای دیدن طویل ترین پل ایران باید به جنوب ایران و استان هرمزگان سفر کنید. در 50 کیلومتری غرب بندرعباس روی رود کول پلی بسیار بلند و طویل ساخته شده است که برای تجسم اندازه آن کافی است بدانید طول پل لاتیدان چیزی حدود سه برابر سی و سه پل اصفهان است.
عرض پل لاتیدان به دلیل طولانی بودن آن در بخش های مختلف متغیر است. یکی از اصلی ترین دلایل تخریب قسمت میانی پل، نبود امکان ساخت پی و شالوده محکم برای آن به دلیل شدت جریان آب رود است. مصالح به کار رفته در ساخت این پل سنگ های تراش نخورده و ناهمگون است که توسط ملاط به یکدیگر متصل شده اند.
این پل ظاهراً در زمان شاه عباس اول و در جریان احداث جاده کاروان رو ساخته شده و نقش موثری در نقل و انتقال نیرو و تدارکات برای باز پس گیری منطقه خلیج فارس از استعمارگران پرتغالی داشته است.
رودخانه کول از رودهای پر آب منطقه بوده و در این محل دارای بستر عریض و طغیان های فصلی است. بر همین اساس، در راستا جاده کاروان رو، احداث پلی طویل بر بستر رودخانه ضرورت داشته است.
پل لاتیدان طولانی ترین پل تاریخی ایران و یکی از باشکوه ترین آنهاست. لیکن به جهت سهل انگاری در شالوده سازی و شاید تعجیل در ساخت آن - برای حمله به پرتغالی ها - و همچنین طغیان های شدید رودخانه، مدت نسبتاً کمی بعد از ساخت قسمتی از آن فرو ریخت.
در بازدیدی که انگلرت کمپفر از این پل در سال 1686 میلادی داشته، قسمت هایی از آن فرو ریخته بود. پل لاتیدان در زمان آبادانی بیش از هزار متر طول داشته و متشکل از سه قسمت شرقی، غربی و دیواره سدی بین آن دو بوده است.
امروزه از قسمت شرقی حدود 270 متر و از قسمت غربی ویرانه 147 متر باقی مانده، ولی از دیواره سدی به جهت اینکه در معرض جریان اصلی رودخانه قرار داشته، آثار زیادی برجای نمانده است.
این دیواره حدود 800 متر طول، 2 متر ارتفاع و حدود 7 متر عرض داشته و ظاهراً در فواصل مشخص با جرزهای نیم دایره تقویت می شده است. از قسمت غربی پل تنها بقایای 17 پایه که به طور منظم و در یک محور ساخته شده اند، باقی مانده که قابل بازسازی نیست.
این پایه ها در جهت بالا رود و پایین رود دارای موج شکن های نیم دایره بوده و مصالح و شیوه ساخت آنها مشابه بخش های دیگر پل است. به نظر می رسد که عرض پل در قسمت غربی 80/6 متر و بیشتر از قسمت شرقی بوده است.
از قسمت شرقی که 270 متر طول و 33 دهانه یا چشمه داشته، آثار بیشتری برجای مانده است. این قسمت پل 40/5 متر عرض (60/1 متر کمتر از قسمت غربی) داشته و با شیب ملایمی بر ارتفاع آن افزوده می شده است؛ به طوری که از یک متر در کناره رودخانه به 6 متر و با احتساب جان پناه ها به 5/6 متر در میانه می رسیده است. 33 دهانه این قسمت دارای ابعاد مختلفی بوده اند که از کناره تا میانه وسیع تر می شده است.
در حال حاضر حدود 20 دهانه این قسمت سالم برجای مانده که نشان دهنده معماری پیشرفته و درخور توجه آن است. در ابتدای این قسمت 9 دهانه کوچک فرعی وجود دارد که پل از آن به بعد کامل می گردد.
از نهمین دهانه به بعد، پل 17 دهانه به عرض 40/5 و 17 پایه به عرض 80/3 متر دارد. عرض بیست و ششمین دهانه 80/5 متر است که در جریان اصلی آب واقع شده است.
قسمت شرقی پل با دهانه های دیگر و مطابق با همین عرض ادامه پیدا می نماید؛ هرچند جریان اصلی رودخانه آسیب های زیادی به این قسمت وارد ساخته است.
روی پایه های قسمت اصلی این بخش از پل، آبگذرهایی در دو طبقه تعبیه شده که در مواقع طغیان، آب را از خود عبور داده و همچنین سبب صرفه جویی در مصالح و کاهش وزن پل می شده است. پایه های پل در این بخش حدود یک متر بالاتر از سطح آب و حداقل 50/2 متر بالاتر از بستر رودخانه واقع شده است.
اضلاع پایه ها در جهت مخالف و موافق جریان آب دارای موج شکن هایی با قوس جناغی است تا فشار آب به پایه ها را بشکند. طول این پایه ها 15/10 متر است. روی این پایه ها، جرزهایی به طول 80/8 و عرض 45/1 متر ساخته شده و بین آنها، آبگذرهایی در دو طبقه جا گرفته است. طاق دهانه های اصلی و آبگذرهای روی پایه ها به این جرزها متکی است. ارتفاع آبگذر طبقه اول 20/2 و طبقه دوم 1/50 متر است.
سطح گذر پل لاتیدان را با سنگ های مسطح فرش و لابه لای آنها را با ملات پر نموده بوده اند. پل رود کول با توجه به بستر رسوبی و غیر مستحکم رودخانه، فاقد یک شالوده مستحکم و یکپارچه است و ظاهراً حتی بستر رودخانه در این محل برای جلوگیری از شسته شدن بنیان پایه ها، سنگ فرش نشده و پی ها هر کدام به طور مستقل روی بستر رسوبی رودخانه نهاده شده است.
پل تاریخی لاتیدان در فهرست آثار ملی کشورمان نیز به ثبت رسیده است.
منبع: گردشبانمجله زیتوا: مجله زیتوا | مجله خبری ایران و جهان پیرامون
بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما