آتشکده چهارطاقی نیاسر، تقویم خورشیدی ایران - یزد بلاگ

آتشکده کاشان در شهر کاشان واقع است. شهر کاشان خود نیز یکی از شهرستان های استان اصفهان است که به دلیل جاذبه های تاریخی و طبیعی بسیاری که دارد مقصد بسیاری از گردشگران به شمار می رود. آتشکده نیاسر، یک بنای چهارطاقی روی یکی از ارتفاعات نیاسر کاشان است که در دوره ساسانی ساخته شده است و از آن به منظور برگزاری مراسم خاص مذهبی استفاده می شده است. این سازه، جزء کهن ترین و بزرگ ترین نمونه های چهارطاقی ایران و سالم ترین آن ها به شمار می رود.

بنای آتشکده چهارطاق در نیاسر به شکل مربعی بوده و مقدار آن 14 متر در 14 متر است و روی آن را با یک گنبد پوشانده اند. در ساخت آن از سنگ های مربعی و آجری استفاده شده است. این آتشکده تلفیقی از علم و دین است و یکی از کاربردی ترین بناهای شهر کاشان به شمار می رود که به دستور اردشیر بابکان در زمان حکومت ساسانیان ساخته شده است. متاسفانه این آتشکده به مرور زمان آسیب های جدی دیده است و گنبد آن مانند گنبدهای اسلامی بازسازی شده است.

در گذشته بنای چهار طاقی با نام های چهار قاپو و چهار دروازه هم بین عموم مردم رواج داشته است و نام چهارطاقی را پژوهشگران و باستان شناسانی که از سایر کشورهای دنیا به منظور بازدید از این بنا به کاشان آمده اند بر روی آن گذاشته اند. البته دلیل آن هم چهار پایه ایی اسن که وظیفه نگهداری طاق این بنا را برعهده دارند، نیز بوده است. پایه ها در این نوع بناها، دیوارهایی با ضخامت زیاد و عرض کم هستند و به نحوی متصل شده اند که زاویه میانی آن ها قائمه است. در دو طرف آن ها ورودی قرار گرفته است. به این نوع دیوارها در گذشته جرز می گفتند. سقف ورودی ها نیز از نوع طاق منحنی (قوس) است. از دیگر عناصر اصلی در ساخت این بناها گوشواره است که در زیر گنبد و در قسمت فوقانی طاق ها قرار می گیرد. گوشواره در واقع سازه ای است برای تبدیل مربع به هشت ضلعی و سپس دایره برای اجرای گنبد که به شکل پیش آمدگی در کنج های داخل بنا مشاهده می گردد.

ارزش علمی آتشکده چهارطاقی در نیاسر (تقویم خورشیدی ایران باستان)

در زمان های این آتشکده میزبان برگزاری بسیاری از مراسم باستانی ایران در فصول مختلف سال بوده است. برای طراحی این بنای تاریخی از اطلاعات نجومی بسیاری استفاده شده است که همین دلیلی بر تبدیل شدن این آتشکده به تقویم خورشیدی ایران در زمان ها دور شده است. بر اساس پژوهش های اخترباستان شناسی، چهارطاقی نیاسر مانند بعضی چهارطاقی های موجود دیگر، یکی از این بناهای نجومی و تقویمی است که در کنار این که اتاق اصلی آتشکده (محل نگهداری آتش) بوده، از آن به عنوان تقویم خورشیدی هم استفاده می شده است. در تقویم آفتابی، زمان با استفاده از سایه های ایجاد شده به وسیله پرتوهای خورشید به هنگام طلوع و غروب آفتاب محاسبه می گردد. با توجه به کیفیت حرکت خورشید در ایام مختلف سال، طراحی بنا از حیث مقدار طول پایه ها نسبت این مقدار با فاصله میانی پایه ها و در نتیجه زاویه منتج شده از این نسبت، به نحوی بوده است که پرتوهای خورشید هنگام طلوع و غروب در راستاهای سنجیده شده ای از بنا می تابد و در نقاطی خاص، سایه ایجاد می نماید که هر کدام از این نقاط خاص بیانگر زمانی مهم و شاخص بوده است. در واقع این تقویم عهده دار آیین های باستانی ایران زمین بوده است.

این آتشکده در کاشان در سال 1317 به شماره 316 به ثبت ملی رسیده است و یکبار هم در سال 1334 به وسیله اداره کل باستان شناسی بازسازی شده است. سالم ترین چهارطاقی موجود در ایران است که برای علاقه مندان به ایران باستان ارزش بازدید و برای مسئولان مربوطه، ارزش توجه بیشتر دارد.

برترین زمان بازدید از آتشکده چهارطاقی

اگر بخواهیم برترین زمان برای بازدید از این آتشکده را بگوییم تمام طول سال می تواند مناسب باشد. مدت زمانی که برای بازدید از این آتشکده احتیاج است حدود 15 دقیقه است. اما حتما تاریخچه آن را مطالعه کنید و سپس به بازدید از آن بروید.

دسترسی به آتشکده چهارطاقی

آدرس: استان اصفهان، شهر نیاسر، آتشکده نیاسر

به منظور دسترسی به این جاذبه تاریخی و علمی در شهر کاشان، در صورتی که وسیله نقلیه دارید باید از سمت شما غربی شهر کاشان به فاصله 30 کیلومتری شهر نیاسر بروید. این آتشکده بالاتر از چشمه اسکندریه و همینطور در فاصله 400 متری غار نیاسر واقع است.

جاذبه های اطراف آتشکده چهارطاقی

• خانه عباسیان کاشان

خانه بسیار معروفی در شهر کاشان وجود دارد که یکی از آنها که به آتشکده چهار طاق نیاسر نزدیکتر است خانه عباسیان و دیگر خانه بروجردی ها است. این خانه دارای یکی از معروف ترین معماری های اسلامی و ایرانی است و صاحب آن خانه حاج محمد ابراهیم تاجر کاشی بوده است. فیلم های زیادی در این خانه فیلم برداری شده است.

آدرس: استان اصفهان، شهر کاشان، خیابان علوی، کوی سلطان امیر احمد

• خانه بروجردی های کاشان

خانه بروجردی ها یکی دیگر از خانه های تاریخی شهر کاشان است، که بعد از بازدید از آتشکده چهار طاق پیشنهاد می گردد از آن حتما تماشا فرمایید. صاحب اصلی این خانه فردی به نام حاج سید حسن نطنزی یکی از بازرگانان مشهور کاشان بوده است. از ویژگی این خانه به بادگیرهای آن و معماری و گچبری زیبا و خاص آن می توان اشاره نمود.

آدرس: استان اصفهان، شهر کاشان، خیابان علوی

• غار نیاسر

از غارهای باستانی که در اطراف کاشان وجود دارد غار نیاسر است. این غار از غارهای مصنوعی و دست ساز بشر است. دلیل ساخت این غار مکانی برای نیایش و عبادت مردم کاشان در زمان های دور بوده است و در نزدیکی آن آتشکده ای وجود دارد. این غار در سی کیلومتری شهر کاشان قرار گرفته است.

آدرس: استان اصفهان، شهر نیاسر، غار نیاسر

• باغ و حمام فین کاشان

باغ و حمام فین یکی از قدیمی ترین بناهای شهر کاشان است که خالی از لطف است به کاشان بروید و از آن تماشا نفرمایید. دلیل معروف شدن باغ فین کشته شدن امیرکبیر صدراعظم ناصدرالدین شاه قاجار در حمام فین است. حمام و باغ فین در دوره صفویه ساخته شده است و در دوره زندیه و قاجار توسعه یافت.

آدرس: استان اصفهان، شهر کاشان، خیابان امیرکبیر