روزشمار: 25 مهر؛ کشف و بازگشایی کتابخانه باستانی اسکندریه مصر - یزد بلاگ

کتابخانه اسکندریه مصر نام کتابخانه ای است قدیمی در شهر اسکندریه مصر و یکی از مهم ترین کتابخانه های دوران باستان است. این کتابخانه را نخستین بار بطلمیوس یکم در 228 پیش از میلاد تاسیس کرد.

ژولیوس سزار 48 سال قبل از میلاد مسیح، با به آتش کشیدن اسکندریه خساراتى به این محل وارد کرد. سپس حملات متعدد رومیان در سال 300 میلادى، سبب نابودى تدریجى آن شد.

به گفته دانش نامه بریتانیکا، این کتابخانه طی دو مرحله، یکی هنگام جنگ داخلی در زمان امپراتور روم، اورلیان، در اواخر قرن سوم میلادی و دیگری در سال 391 میلادی به دست مسیحیان تخریب شد.

در این کتابخانه باستانى، حدود 700 هزار از آثار معتبر آن زمان بر روى پاپیروس نگهدارى مى شد و کارمندان این کتابخانه مرتب این آثار را براى حفظ کیفیت بازنویسى مى کردند. اما در سده چهارم میلادى تمام این آثار در جنگ سوخت و نابود شد.

در سال 1998 میلادی ساخت کتابخانه تازه در اسکندریه آغاز شد که ساختش 4 سال طول کشید و در نهایت در 15 اکتبر سال 2002 کتابخانه مدرن و تازهی با همان نام کتابخانه اسکندریه در اسکندریه گشایش یافت که امروزه گردشگران زیادی را از اقصی نقاط دنیا به خود جذب می کند.

کتاب و کتابخانه در مصر باستان

تمدن باستانی مصریان همزمان با تمدن های سومریان، بابلیان و آشوریان و در انتهای بخش دیگر هلال حاصل خیز شکوفا شد. اما مصریان از نظر شکل کتاب و مواد نوشتنی با آنها تفاوت بسیاری داشتند. ماده نوشتنی آنها پاپیروس بود و از قلم مو مانندی با استفاده از جوهرهای مشکی و قرمز به منزله ابزارهای نگارش استفاده می کردند. مصر باستان کتابخانه های بی شماری از نوع کتابخانه های شخصی، معبدی و بایگانی های دولتی داشت. طومارهای پاپیروسی معمولا در خم های گلی یا استوانه های فلزی دارای نشانه شناسایی، نگهداری و عموما در رف ها گذاشته می شدند. میگویند در 2500 سال پیش از میلاد کتابخانه بزرگی در گیزه یا غزه وجود داشت و تاسیس کتابخانه ای در تبز یا تب به سال 12250 پیش از میلاد را به رامسس دوم نسبت می دهند.

مصریان خود کتاب را چنان بزرگ می داشتند که گویی آن را می پرستیدند. برای مثال در یکی از متون دیدگاه ژرفی را پیرامون ارزش در سخن نگارش یافته می خوانیم:

انسان می میرد و جنازه او به خاک تبدیل می شود و همه هم روزگاران او چهره در نقاب خاک می کشند و این کتاب است که یاد او را از زبانی به زبان دیگر انتقال می دهد. نگارش سودمندتر از یک خانه ساخته شده با یک صومعه در غرب یا از یک قلعه شکست ناپذیر یا یک بت در یک معبد است.

طومارهای پاپیروس معمولا در کوزه دهان گشاد (خم) گلی یا استوانه های فلزی دارای نشانه های شناسایی نگهداری می شد. قدیمی ترین کتاب مصری و مشهورترین کتاب عالم به نام پاپیروس پرس است که قبل از سال 2880 پیش از میلاد به نگارش درآمد. در پرتو آب و هوای بسیار مناسب مصر، بسیاری از طومارهای پاپیروس به ویژه در گورستان ها و بقایای معابد و حتی در خانه های شخصی محفوظ مانده است. کتاب نگارش یافته به ورق پاپیروس در مصر شکل طومار داشت.

به نظر می رسد تنها نوشته هایی که به تعداد فراوان در مصر به فروش می رسید، مرده نامه ها بود. مرده نامه عبارت بوده است از مجموعه هایی با متون مختلف که به سحر و جادو مربوط می شد و از آنها انتظار می رفته است که آسایش مدفون را در گور تامین کنند.

زیباترین نمونه های این مرده نامه ها به نقاشی های رنگارنگی زینت یافته بود که مناظری از زندگی انسان مدفون شده را در گور نشان می داد. بسیاری اوقات گفته می شود که این مرده نامه ها کهن ترین نگاشته های مصور در دنیا هستند. این مرده نامه ها از سوی کاهنان نوشته می شد. آنها در نسخه هایی که برای فروش در بازار فراهم می آوردند، جایی را خالی می گذاشتند تا در آن نام شخص متوفا را بنویسد. نسبت مرده نامه به کل کتاب ها در مصر 95 درصد بود.

در همین روز:

• تأسیس بانک اقتصادی ایران (1328 شمسی)
• وقف خانه و موزه محسن مقدم در مجموعه باغ نگارستان به دانشگاه تهران (1351 شمسی)
• روز تربیت بدنی و ورزش
• نوح وبستر واژه شناس معروف و مولف فرهنگ واژه های زبان انگلیسی به دنیا آمد. (1758 میلادی)
• نخستین تمرین بمباران با هواپیما انجام شد. (1912 میلادی)
• برای اولین بار در طی جنگ دوم دنیای نیروی هوایی آلمان نازی به بریتانیا حمله کرد. (1939 میلادی)
• انفجار اولین بمب هسته ای چین (1964 میلادی)
• تأسیس سازمان بین المللی خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد (1945 میلادی)
• اتحاد جماهیر شوروی با جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمان شرقی) روابط دیپلماتیک برقرار کرد. (1949 میلادی)
• زلزله ای به بزرگی 6.7 ریشتر در جزایر هاوایی (2006 میلادی)
• سیاره فراخورشیدی آلفا قنطورس بی بی کشف شد. (2012 میلادی)
• در اثر سانحه در پرواز شماره 301 خطوط هوایی لائوس در فرودگاه بین المللی پاکسه در این کشور 49 نفر کشته شدند. (2013 میلادی)
• روز نیروی هوایی در کشور بلغارستان
• روز دنیای غذا
• سالروز تاسیس کمپانی والت دیزنی