صفر تا صد بازار عظیم تهران - یزد بلاگ

تاریخچه بازار بزرگ تهران

این متن را در ابتدا با آنالیز تاریخچه بازار بزرگ تهران مورد آنالیز قرار می دهیم. بازار بزرگ تهران بازاری قدیمی است که در منطقه ی12 شهر تهران قرار گرفته است. بدون شک از مهم ترین بناهای تاریخی شهر تهران، بازار بزرگ تهران است. از لحاظ قدمت و سن و سال، بازار بزرگ در بین سال های 907 تا 1135 و در دوره حکومت صفویان به وجود آمده است. بر اساس متون به جای مانده تاریخی، اولین بنایی که در بازار تهران ساخته شد در دوره شاه طهماسب اول صفوی بود. بر طبق نوشته طنیع الدوله، چهارسوی بزرگ و کوچک این بازار در دوران فتحعلی شاه قاجار بنا قرار گرفت.

جالب است بدانید که در زمان فتحعلی شاه قاجار بود که قسمت هایی از بازار ساخته شد و به این صورت کل مجموعه بازار گسترش پیدا کرد به گونه ای که به سمت ارگ و مسجد جامع هم کشیده شد و فاصله بین این دو مکان، به پر رونق ترین و معروف ترین بخش های بازار بزرگ تبدیل شد.

اما در زمان ناصرالدین شاه بود که ورودی اصلی به نام بازار بزرگ بنا شد و حتی ورودی های دیگر در این دوره سازماندهی شدند. با این احتساب، دوره ناصرالدین شاه را باید از دوره های طلایی بازار تهران به حساب آورد که در آن ساخت و سازهای زیادی در بازار تهران صورت گرفت. بعد از این زمان بود که در دوره های بعدی، تعداد راسته های بازار بیشتر و بیشتر شد. در واقع راسته هایی که امروز در بازار با آن ها طرف هستیم، همگی در این زمان ساخته شده اند.

بر اساس بعضی از شواهد و اسناد تاریخی درباره بازار، راسته کرجی دوزها، راسته نعل چی ها و سراج ها به عنوان قدیمی ترین بخش های بازار بزرگ تهران در حال حاضر فعالیت می نمایند. البته؛ بازار کفاش ها، بازار فرش فروش ها، بازار آهنگران، بازار مس گران و بازار چهل تن نیز از قدیمی ترین بخش های بازار بزرگ محسوب می شوند.

البته توجه داشته باشید که از آن جایی که بازار بزرگ تهران بسیار تاریخی است در اطراف آن، بناهای با ارزش تاریخی بسیار دیگری همچون؛ مسجد امام و مسجد جامع وجود دارند که خود وزنه هایی قوی در زمینه تاریخی نه تنها برای بازار بزرگ بلکه برای کل شهر تهران هستند. بازار بزرگ تهران یکی از شگفتی هایی که دارد این است که نه تنها از لحاظ دارایی های تاریخی حائز اهمیت است بلکه تاریخ تهران و ایران در دورانی از این مکان رقم خورده است. به طور مثال، تاریخ دوره مشروطه گواه خوبی برای این دوران است.

معماری بازار بزرگ تهران

سر توماس هربرت (Herbert, Sir Thomas) که یک سیاح اروپایی بود، در سفرنامه خود به ایران در سال 1108 قمری یعنی در دوره صفویه، بازار بزرگ تهران را فاقد سقف توصیف می کند. در میان اماکن بازار تهران، بازار بین الحرمین از ساخته های دوره محمدشاه قاجار و بازار امیر، سرای امیر و بازار کفاش ها از افزوده های دوران ناصرالدین شاه است. متاسفانه با پیشرفته تر شدن شهر نشینی و معماری در تهران، بازاربزرگ هم دستخوش تغییراتی شد به طوری که قسمت های زیادی از آن نوسازی شد و حتی قسمت هایی از آن نیز به همین واسطه از بین رفت.

در حال حاضر بخش های قدیمی ای که از بازار در حال حاضر باقی مانده است شامل؛ بازار امیر، سر در سبزه میدان، چهارسوق بزرگ و بخش های مرتبط با مسجد جامع است. چهارسوق بزرگ یکی از قدیمی ترین قسمت های به جا مانده از بازار است که دارای سبک قابل توجهی است. این چهار سوق، فضایی هشت ضلعی دارد که داخل آن گچ کاری شده است و دارای یک گنبد کوتاه دایره ای شکل است.

قدمت این بنا به سال 1222 هجری قمری می رسد. در خصوص معماری این بازار تاریخی باید گفت که قسمت های قدیمی بازار، دارای معماری طاقی و گنبدی شکل در قسمت های سقف هستند که نور داخل این قسمت ها به وسیله سوراخ ها و روزنه هایی که در آجرها وجود دارد و به داخل می تابد، تامین می شود. بازار بزررگ تهران در ورژن امروزی خود، معماری خاص و پیچیده ای دارد که کلیتش سنتی است اما اجزا اصلیش کاملا مدرن هستند!

راهروهای پیچ در پیچ، طاق های ضربی و هواکش های سنتی از زیبایی های معماری سنیت و مدرن هستند که در بازار بزرگ تهران در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. به هر حال، مساحت بازار بزرگ تهران برابر با 105 هکتار است و دارای قسمت های مختلفی همچون تیمچه، بازار، راسته، پاساژ، مغازه، مسجد، تکیه و زیرگذرهای مختلفی است.

در بازار بزرگ تهران چه چیزهایی می توان خرید؟

در بازار تهران خیلی از نیازها و مایحتاج های خانواده ها در هر زمینه ای متوسط ترین سطح ممکن تا بهترین آن، قابل تامین است. البته بازار تنها مختص به خانواده ها و یا خرید مایحتاج نیست بلکه اصناف مختلفی مثل خیاطان، مزون داران، آرایشگران و بسیاری از اصناف دیگر نیز متناسب است. به هر حال شما می توانید تا از بازار بزرگ بهترین نوع خشکبار همچون: انگور و کشمش شهریار، سوهان شهر ری و سبزی های تازه و یا خشک شده در بازار چهار سوق را خریداری نمایید. لوازم آرایشی و خوراکی در کوچه مروی، پوشاک زنانه، مردانه و بچه گانه در راسته جعفری، طلا و جواهرات در راسته زرگرها و لوازم خانگی در بخش حاجب الدوله است.

اگر می خواهید کیف بخرید، به سمت بازار مشیر خلوت بروید. در بازار مشیر خلوت همه نوع مدل کیفی را پیدا خواهید کرد. از کیف مهمانی بگیرید تا کوله پشتی، کیف های اسپرت، ساک سفری و کیف های چرخ دار برای بچه ها. برای خرید لوازم التحریر نیز بهترین جا، بازار بین الحرمین است. در این بازار اتوماتیک، روان نویس، کاغذ a4 ، وسایل اداری، وسایل تزئینی و تحریری مختلفی را با قیمتی بسیار مناسب می توانید پیدا کنید.

بخش های مختلف و معروف بازار بزرگ تهران

• چهار سوق بزرگ بازار: چهار سوق بزرگ در نزدیکی مسجد جامع قرار گرفته است و همچنان که گفتیم دارای سقفی کوتاه و گچ کاری شده است که در سال 1185 خورشیدی ساخته شده و از بخش های زیبا و پر رفت و آمد بازار می باشد.
• رستوران مسلم: رستوران مسلم از شلوغ ترین رستوران های بازار هست که بی نظیرترین ته چین رو در سراسر تهران سرو می نماید! این رستوران همواره شلوغ است اما نکته جالبش این است که با وجود حجم شلوغی بسیار زیادشان، سرویس دهی عالی دارند.
• سبزه میدان: سبزه میدان یکی از معروف ترین بخش های بازار ر قسمت شمالی آن است و قدمتش به دوره صفویه باز می شود. در دوره قاجار به دستور امیرکبیر تغییرات اساسی در ساختار سبزه میدان داده شد. این میدان، مرکزی برای برگزاری مراسم مذهبی و مکانی برای تجمعات سیاسی و اجتماعی در طول تاریخ بوده است. ضلع جنوبی این میدان نیز یکی از ورودی های بازار بزرگ است.

• مسجد امام خمینی: مسجد امام خمینی یا مسجد جامع را قبل ترها به نام مسجد شاه می شناختند، بیش از 2 قرن قدمت دارد و در سال 1363 ثبت ملی شد.
• فلافلی مروی: یکی از قدیمی ترین فلافلی های تهران، فلافلی مروی است که در مقابل کاخ شمس العماره و ابتدای کوچه مروی قرار گرفته است. این فلافلی که شعبه دیگری در خیابان کارگر نیز دارد، آن قدر در کارش خوب و خبره است که در سراسر ایران معروف است و هر کسی حداقل برای یک بار هم که شده از این فلالف نوش جان نموده اند.
• تیمچه مهدیه: این تیمچه که در جنوب و نزدیکی های سبزه میدان و ابتدای بازار کفاشان و ارسی دوزها واقع شده از پوشش بزرگ و بزرگ ضربی و یزدی بندی که نوعی معماری گنبدی است، برخوردار است که زیبایی آن مورد توجه خیلی ها است.

• پاساژ رضا تهران: مرکزی خریدی است که در بازار تهران قرار گرفته و شما تقریبا هر چیزی که مربوط به لباس و پوشاک و خوراکی های خارجی است را می توانید در آن بیابید. این پاساژ بزرگ که در مرکز بازار بزرگ تهران قرار گرفته است. این مرکز 5 طبقه ساخته شده و حدود 600 واحد تجاری که بیشتر آن ها در حوزه پوشاک فعالیت می نمایند را در خود دارد. افراد بسیاری در صنف های مرتبط با پوشاک در کارگاه های تولیدی، بسته بندی و توزیع اجناس در این مجتمع تجاری فعالیت دارند، به طوری که این مرکز خرید مانند یک مرکز بزرگ کارآفرینی و اشتغال در گروه های سنی مختلف عمل می نماید.

راه های دسترسی به بازار بزرگ تهران

با مترو می توانید به وسیله خط شماره 1 تهران یعنی تجریش به کهریزک بهره ببرید و در ایستگاه 15 خرداد پیاده شوید.

اگر می خواهید با تاکسی بروید، از صادقیه و آزادی تاکسی های خطی موجود است.

اگر هم که می خواهید با اتوبوس های بی. آر. تی بروید می توانید از خط تجریش- راه آهن استفاده نموده و در ایستگاه میدان منیریه و یا امام خمینی (ره) پیاده شوید و سپس با استفاده از تاکسی، اتوبوس و یا حتی پیاده به سمت خیابان 15 خرداد بروید.