ساعت کار ایرانی ها در روز تعطیل چگونه است؟ - یزد بلاگ

این مساله می تواند ناشی از این باشد که تعداد افراد شاغل در کشور نسبت به دیگر کشورها در سطح پایینی قرار گرفته است و به همین دلیل، افراد ناچار به کار اضافه در روزهای تعطیل نیز می شوند. البته علت دیگر این مساله می تواند ناشی از کم بودن روزهای تعطیل در ایران نسبت به عمده کشورهای دنیا باشد؛ نزدیکی ساعت کار در روزهای تعطیل و غیرتعطیل، می تواند بهره وری نیروی کار را در ایران بیش از پیش کاهش دهد. نتایج طرح آمارگیری گذران وقت به تازگی توسط مرکز آمار منتشر شده است. این تحقیق نکات قابل توجهی از تصمیم گیری ها و اولویت بندی های جامعه شهرنشین ایرانی را با توجه به ایام کرونا بازگو می نمایند. در این تحقیق تمامی فعالیت های زندگی در 9 گروه فعالیت دسته بندی شده است.

نتایج آماری بیان می نمایند افراد 15 ساله و بیشتر شهرنشین در پاییز، زمستان و بهار گذشته 75 درصد از زمان خود را صرف اموری مانند خواب، غذا، نظافت، کارهای خانه و خانواده و… نموده اند و تنها 25 درصد از زمان خود را در مسائلی مانند تفریح، یادگیری، ورزش، معاشرت و… تجربه نموده اند. در این تحقیق شاخص های کلان جامعه ایرانی نیز نمود پیدا نموده است. مثلا افراد 15 تا 29 ساله با افزایش سن، زمان و خدمات بیشتری را برای خانواده هایشان اختصاص می دهند؛ همچنین افراد ازدواج ننموده زمان بیشتری را با خانواده صرف می نمایند.

طرح آمارگیری از گذران وقت

فعالیت های گذران وقت به تمامی فعالیت هایی اطلاق می گردد که یک فرد به طور معمول در طول شبانه روز انجام می دهد. براساس این تعریف فعالیت های گذران وقت با فعالیت های اوقات فراغت (اوقات غیرکاری) متفاوت است. اوقات فراغت یا به بیان دیگر اوقات غیرکاری، تنها بخشی از اوقات افراد است و شناخت گذران وقت افراد احتیاجمند آنالیز جامع و همه جانبه فعالیت های افراد در طول شبانه روز و زمان سپری شده برای هریک از فعالیت های آنان در اوقات کاری و غیرکاری است.

در ایران طرح آمارگیری گذران وقت با هدف دستیابی به شیوه گذران وقت افراد جامعه، شناخت نوع و مدت زمان فعالیت های اجرا شده توسط آنها، اجرایی می گردد که در فصول اخیر، به شکل منظم از سوی مرکز آمار ایران اجرا و منتشر شده است. سومین آمارگیری این طرح در پاییز و زمستان 98 و بهار 99 اجرا شد.

مرکز آمار اخیرا نتایج این طرح را در بهار سال جاری منتشر نموده است. این طرح در چهارمین هفته خرداد ماه در نقاط شهری کشور اجرا شد. جامعه آماری طرح خانوارهای ساکن در نقاط شهری کشور است. در این آمارگیری، جمع آوری اطلاعات خانواری توسط مامور آمارگیر به صورت حضوری و اطلاعات فردی توسط افراد خانوار به روش خودتکمیلی انجام می گردد. نکته مهم در خصوص نتایج این آنالیز آماری این است که اولویت های آورده شده به وسیله پرسش درباره زمان صرف شده توسط افراد برای انجام کارها به دست آمده و به صورت پرسش مرتبط با اولویت ها به دست نیامده است. آنالیز این اطلاعات توانایی درکی صحیح از اولویت ها و احتیاجهای افراد 15 ساله و بالاتر جامعه شهرنشین ایرانی به دست خواهد داد. از این رو داده های حاصل از این آنالیز به سبب تنوع و پوشش آن، کاربردهای گسترده ای داشته و در آنالیز های مالی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی قابل بهره برداری است.

عمده فعالیت ها

با مقایسه آمار به دست آمده از متوسط مدت زمان 9 فعالیت مورد نظر در ساعات شبانه روز، ویژگی هایی از رفتار افراد نمایان می گردد. در آمار سه فصل پاییز و زمستان و بهار تعیین است مجموع کارهایی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در ارتباط با کسب درآمد و الزامات مربوط به معیشت است، تقریبا به طور میانگین 5 ساعت از زمان افراد ساکن شهر را به خود اختصاص می دهد. به عبارت دیگر کارهایی که انجام آنها لازم است، مانند اشتغال، خدمات خانگی، خدمات مراقبتی و فراوری کالا برای خود، در شبانه روز به طور میانگین تقریبا 5 ساعت از زمان را درگیر نموده است.

کارهای غیراجباری نیز مانند فعالیت های مربوط به فرهنگ و فراغت، معاشرت، یادگیری و کارهای داوطلبانه بدون مزد، در هر شبانه روز به طور میانگین حدودا 6 ساعت زمان برده است. از طرفی بین 11 تا 12 ساعت از شبانه روز را افراد به امور مربوط به رسیدگی و خودمراقبتی اختصاص می دهند. آمار مربوط به زمان اختصاص داده شده برای یادگیری، در فصول مختلف یکسان نیست؛ با اینکه زمان مربوط به یادگیری از نیم ساعت در روز بیشتر نبوده ولی با تغییر فصل این زمان تغییر نموده است که نمی توان آن را نادیده گرفت. مثلا متوسط زمان اختصاص داده شده به یادگیری در فصل پاییز دو برابر زمان اختصاص داده شده به یادگیری در فصل بهار و همچنین دو برابر زمان یادگیری مربوط به فصل زمستان است. با این حال مدت زمان اختصاص داده شده به یادگیری در میان زن و مرد، تفاوتی را نشان نمی دهد و آمار مربوط به یادگیری در هر دو جنس یکسان است. نکته قابل توجه در آمار مربوط به زنان، بالا رفتن اولویت اشتغال برای آنان در بهار سال جاری است. این موضوع از آنجا توجه بیشتری به خود جلب می نماید که بهار 99 بسیاری از دید و بازدیدها به دلیل شیوع بیماری کووید-19 برگزار نشده است.

افراد 15 تا 29 ساله وقتشان را چگونه می گذرانند؟

در خصوص آمار مربوط به زمان صرف شده برای امور مربوط به اشتغال و کسب درآمد تفاوتی عمیق و با معنی با تغییر فصل مشاهده نمی گردد. انتظار می رفت آمار مربوط به زمستان سال 1398 مانند پاییز این سال باشد ولی به دلیل بروز و فراگیر شدن بیماری کووید-19 آمار اشتغال و فعالیت در زمستان مانند بهار کمتر از پاییز بوده است. از طرفی به دلیل تعطیلی مراکز آموزشی در بهار و تعطیلات همگانی مربوط به نوروز، کم بودن زمان اشتغال در بهار نسبت به پاییز طبیعی و مورد انتظار است. نکته قابل توجه اینکه مردان 9 برابر زنان، زمان صرف اشتغال و کسب مزد نموده اند. از طرفی، خدمات مراقبتی بدون مزد نزد زنان محبوب تر است، به طور متوسط آنها 4 برابر مردان زمان صرف این نوع فعالیت می نمایند.

زمان صرف شده برای فعالیت های خدمات خانگی بدون مزد در زمستان 98 نسبت به پاییز 98 و بهار 99 بیشتر است، که این افزایش احتمالا به علت خانه تکانی مربوط به عید و آداب و رسوم نوروز است. همچنین زمان مربوط به فراوری کالا برای مصرف شخصی سهم بسیار کوچکی در زندگی ایرانیان دارد که در فصول متفاوت تقریبا یکسان است؛ با این حال زنان دو برابر مردان به این امر توجه دارند. در نتیجه به طور کلی می توان گفت مردان میانگین زمان بیشتری را در طول شبانه روز بیرون از خانه و برای اشتغال می گذرانند؛ درحالی که آمار مربوط به خدمات خانگی نشان می دهد زنان دارای میانگین زمان بالاتری نسبت به مردان برای انجام کارهای خانه هستند. همچنین زنان بیشتر از مردان برای مصرف شخصی دست به فراوری می زنند.

اثر سن بر گذران وقت

نکته قابل توجه این است که هر چه سن زنان و مردان (در بازه 15 تا 29) بالاتر می رود، مدت زمان اختصاص داده شده برای خدمات مراقبتی بدون مزد برای اعضای خانوار و خانواده نیز افزایش می یابد. افزایش سن در زمان تخصیص یافته برای خدمات خانگی بدون مزد برای اعضای خانوار و خانواده نیز موثر بوده است، به طوری که با افزایش سن این فعالیت هم در مردان و هم در زنان نقش بیشتری یافته است. مردان در سن بالاتر بیش از دو برابر مردان در سن پایین تر زمان صرف کارهای در خانه می نمایند. همچنین فاصله بین مردان و زنان در زمان صرف شده برای خدمات خانگی از 16 برابر در سنین پایین به 9 برابر در سنین بالا کاهش یافته است. به این معنی که با بالا رفتن سن کار در خانه و پذیرفتن مسوولیت در خانه بین مردان افزایش پیدا می نماید و تاحدودی بخشی از وظایف زنان به مردان محول می گردد.

آمار مربوط به اشتغال برای مردان گویای تفاوت فاحش دیگری از گذران وقت میان مردان و زنان در سنین 15 تا 29 سال است. در سن 15 تا 24 سالگی مردان حدودا 10 برابر زنان وقت خود را صرف کسب مزد نموده اند و با افزایش سن در گروه 15 تا 29 سالاین نسبت به 8 برابر کاهش پیدا می نماید. در آنالیز پاسخ های افراد در هر دو سن 15 تا 24 و 15 تا 29، مردان به طور میانگین یک ساعت بیشتر از زنان برای فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهی، تمرین های ورزشی زمان صرف می نمایند. از طرفی زنان در میانگین زمان صرف شده برای معاشرت، ارتباط، مشارکت اجتماعی و آداب و رسوم دینی در هر دو گروه سنی از مردان پیشی گرفته اند. یادگیری در بین زنان تاحدودی اهمیت بیشتری دارد؛ در سنین 15 تا 24 سال زنان نیم ساعت در روز بیشتر از مردان صرف یادگیری می نمایند، البته این فاصله در سنین 29-15 کمتر می گردد. نکته ای که در آمار قابل مشاهده است بی اثر بودن سن افراد 15 تا 29 سال در تصمیم گیری برای تخصیص زمانشان برای کار داوطلبانه بدون مزد، کارآموزی و سایر کارهای بدون مزد و فراوری کالا برای استفاده نهایی خود است.

اثر اشتغال بر گذران وقت

اشتغال و صرف زمان برای درآمد اولویت های زندگی افراد را تغییر داده است. مثلا جمعیت غیرفعال نسبت به گروه های فعال (شاغل و بیکار)، دو ساعت زمان بیشتری را صرف خودمراقبتی در روز می نمایند. خانه دارها از سایر گروه های غیرفعال مدت زمان کمتری را صرف خودمراقبتی می نمایند. همچنین خانه دارها از نظر فعالیت های فرهنگی و ورزشی و… کمترین زمان صرف شده را در میان گروه ها دارند. افراد شاغل به طور میانگین 7 ساعت از شبانه روز را به کسب درآمد مشغول هستند؛ این زمان برای سایر گروه ها نزدیک به صفر است. با وجود این تفاوتی میان زمان صرف شده برای ارتباط و معاشرت بین گروه های فعال و غیرفعال دیده نمی گردد.

اطلاعات به دست آمده از اثر اشتغال بر یادگیری نیز قابل توجه است. افراد دارای درآمد بدون کار، یک ساعت را در روز صرف یادگیری می نمایند درحالی که میانگین زمان یادگیری برای بیکاران حدود 20 دقیقه و برای شاغلان نزدیک به صفر است. از طرفی مدت زمان مربوط به خودمراقبتی در میان خانه دارها از سایر گروه های غیرفعال بالاتر است.

اثر سواد بر گذران وقت

توقع می رود تعاریف جدیدی از بی سواد و باسواد در ایران مورد استفاده قرار گیرد و برای شاخص باسوادی چیزی فراتر از خواندن و نوشتن مبنا باشد ولی در این مطالعه بی سواد و باسواد فقط از نظر توانایی خواندن و نوشتن تمایز داده شدند. طبق نتایج به دست آمده، رسیدگی و خود مراقبتی بی سوادها یک ساعت بیشتر از باسوادها است. جالب اینکه افراد بی سواد، نیم ساعت در روز بیشتر از افراد باسواد زمان برای فرهنگ و ورزش و… گذاشته اند. زمان معاشرت در زندگی بی سواد ها نقش بیشتری از باسوادها داشته است، حدود 40 دقیقه اختلاف. همین میزان اختلاف در خصوص خدمات خانگی نیز به نفع بی سوادها مشاهده می گردد. در این میان زمان صرف شده برای خدمات مراقبتی توسط افراد با سواد کمی بیشتر از افراد بی سواد است. اختلاف اصلی در حوزه اشتغال است که به طور میانگین با سوادها دو ساعت بیشتر از بی سواد ها وقت صرف کسب درآمد نموده اند.

اثر تعطیلی بر زندگی ایرانیان

ایرانیان در روز های تعطیل نسبت به غیرتعطیل طبعا برای رسیدگی و خودمراقبتی و فرهنگ و معاشرت و یادگیری بیشتر وقت می گذارند. جالب اینکه اختلاف اشتغال بین روزهای تعطیل و غیرتعطیل تنها یک ساعت در روز است، به این معنی که زمان صرف شده برای اشتغال در روز های غیرتعطیل تنها یک ساعت بالاتر از روزهای تعطیل است. درحالی که انتظار بر این بود که در روزهای تعطیل، زمان کمتری صرف شغل و کسب درآمد گردد. البته بخشی از بالا بودن میانگین احتمالا به دلیل مشاغلی است که تعطیلی نمی شناسد، همچون کار در بیمارستان، آتش نشانی، پلیس و…. متوسط زمان فعالیت های مرتبط با کسب درآمد در روزهای غیرتعطیل 2 ساعت و 59 دقیقه و در روزهای تعطیل یک ساعت و 51 دقیقه است.

در زمستان گذشته متوسط زمانی که هر شهروند ایرانی برای کار در روز تعطیل می گذاشت، در حدود یک ساعت و 33 دقیقه بود. اختلاف بین زمان کار در روزهای تعطیل و غیرتعطیل در زمستان حدود 47 درصد بوده، یعنی در روز تعطیل ایرانیان 47 درصد کمتر از روز غیرتعطیل کار می کردند، این عدد در بهار به 42 درصد رسیده است. این آمار درحالی به دست آمده که متوسط ساعت کار شاغلان در سال اخیر 7 ساعت و 10 دقیقه برآورد شده است.

در کشور آمریکا متوسط ساعت کار در روز های تعطیل برای کل جمعیت حدود 3 ساعت از روزهای غیرتعطیل کمتر (معادل 73 درصد) است. پایین بودن درآمد و احتیاج به کار بیشتر و پایین بودن نسبت اشتغال در ایران، می تواند اختلاف میزان کار ایرانیان در روز تعطیل با سایر کشور ها را شرح دهد. از طرفی برای کارهایی همچون کار داوطلبانه و خدمات مراقبتی و خانگی و فراوری کالا، مدت زمان صرف شده در روز تعطیل و غیرتعطیل، تقریبا ثابت است و افراد اولویتی به این کارها در روزهای تعطیل نمی دهند.

اثر شرایط زناشویی برگذران وقت

با توجه به آمار به دست آمده، ازدواج اثر چشمگیری بر گذران وقت ایرانیان ندارد. با این حال تفاوت هایی میان افراد مجرد و متاهل دیده می گردد. افراد متاهل نیم ساعت بیشتر از افراد هرگز ازدواج ننموده کار می نمایند. اولویت ها بین افراد ازدواج ننموده و متاهل متفاوت است. کسانی که هرگز ازدواج ننموده اند یک ساعت کمتر زمان برای خودمراقبتی صرف می نمایند؛ در عوض یک ساعت بیشتر از متاهلان به امور فرهنگی و… اهمیت می دهند. جالب اینکه ازدواج ننموده ها یک ساعت بیشتر از سایر افراد برای مراقبت از خانواده زمان می گذارند؛ و یک ساعت کمتر از سایر افراد کارهای خانه را انجام می دهند. کسانی که بر اثر فوت همسر مجرد هستند، یک ساعت بیشتر از دیگران برای رسیدگی و خودمراقبتی زمان صرف می نمایند.

منبع: دنیای اقتصاد

نماشو: نماشو، طراحی سایت، سئو، چاپ و طراحی گرافیکی را به ما بسپارید.