دست سازهای خارجی بر گلوی موسیقی عاشیقی و ملی - یزد بلاگ

استاد ساز قوپوز که کتاب هایش در آموزشگاه های موسیقی جمهوری آذربایجان به عنوان ماده درسی تدریس می شود و موسیقی عاشیقی را به صورت علمی و متدیک و در قالب نت به تحریر درآورده، نواختن ساز را با ساز امانتی دوستش و بدون نشستن پای مکتب ساز، آموخته است.

او، تکنیک های پنجه را از حسین اسدی یاد گرفته و کتاب آذربایجان خلق موسیقی سی اساسلاری نوشته موسیقی دان داهی اوزییر حاجی بی اوف را در معیت یحیی اسماعیل زاده کار کرده و با تشکیل گروه موسیقی دالغا فعالیت حرفه ایش را تا کنون ادامه داده است.

به گزارش خبرنگاران، چنگیز مهدی پور بعد از آخرین کنسرتش در ایران که دهم دی ماه سال جاری با حضور عالیم قاسم اوف بلبل شرق در تبریز برگزار شد، از دوندگی برای برگزاری کنسرت در ایران خسته شده، چرا که معتقد است دیگر انرژی و کشش لازم را برای دوندگی در راه ناهموار و سنگلاخی برگزاری کنسرت، ندارد و تصمیم گرفته است خودش را درگیر مجوز نکرده و کنسرت هایش را کم تر کند.

او می گوید به تازگی دو کنسرت در باکو و تبریز داشته است و تمامی بلیط های کنسرت تبریز که در سالن 1400 نفری برگزار می شد، از یک هفته قبل به فروش رفته و استقبال بسیار خوبی از این کنسرت شده و عالیم قاسم اوف هم از طرف برگزار کنندگان به این کنسرت دعوت شده بود.

او، استقبال مردم را خوب ارزیابی کرده و با بیان اینکه برای تمامی انواع موسیقی احترام قائل است، اظهار می کند: برخی سبک های موسیقی برای تمام مردم قابل درک است، اما شاید درک برخی سبک ها که جدی تر بوده و ریشه در احساسات و گذشته های یک ملت دارد، برای همه ممکن نباشد.

مهدی پور با گلایه از مناسب نبودن تبلیغات موسیقی عاشیقی، بیان می کند: اگر 10 گروه موسیقی کنسرت داشته باشند، هشت گروه موسیقی پاپ بوده و دو گروه هم شاید خیلی شناخته شده نباشند، رادیو و تلویزیون هم همین گروه ها را تبلیغ می کنند و طبیعی است که سبک های دیگر طرفداران بیشتری داشته باشند.

موسیقی عاشیقی، بلاتکلیف مانده است

او معتقد است که موسیقی عاشیقی هم این وسط بلاتکلیف مانده و مبلغان موسیقی عاشیقی کسانی هستند که از جان و مالشان گذشته و به تنهایی آن را تبلیغ می کنند.

او، انتظاری از سایر کشورها ندارد و هر انتظار و خواسته ای که دارد از مملکت خودش است و ادامه می دهد: استقبال از موسیقی عاشیقی در سایر ممالک هم بسیار خوب است، بارها به واکنش افراد مختلف از سایر کشورها نسبت به این نوع موسیقی اشاره کرده ام، در یکی از اجراهایی که در آلمان داشتیم به دعوت فردی به نام بیپینگ که دکترای موسیقی داشت، به هلند رفتیم و بعد از پنج دقیقه اجرا به من گفتند که از نوع موسیقی که شما می نوازید، می توان فهمید که منطقه شما سرد سیر و کوهستانی بوده و ساکنان آن منطقه محروم هستند و پی بردن به جغرافیا و تاریخ یک منطقه از یک موسیقی پنج دقیقه ای حیرت آور است.

احساس کلمبیایی ها به موسیقی عاشیقی

او خاطره دیگری از احساس مردم کلمبیا نسبت به موسیقی عاشیقی دارد و در مورد یکی از اجراهایش به مناسبت روز استقلال کلمبیا در کلیسا و با حضور 1500 هنرجوی کلمبیایی، می گوید: پس از تمام شدن اجرایمان با جمعیت زیادی روبرو شدیم که برای بیان احساساتشان به ما صف کشیده بودند. در اسپانیا هم که من مقام هم کسب کردم و حدود دو هفته ای در آنجا اقامت داشتم، موسیقی دان های اسپانیایی اذعان می کردند که موسیقی شما انسان را به انسانیت دعوت می کند و حرف هایی از این قبیل بسیار شنیده ام.

مهدی پور، حدود 40 سالی است که تدریس می کند و به گفته خودش از حدود 30 سال قبل هم در صحنه های مختلف فعالیت جدی داشته است، او اظهار می کند: شب و روزمان را وقف این موسیقی کرده و برای حفظ این میراث پدری، شرمنده خانواده مان شده ایم، اما کاری کرده اند که بچه ها و جوانان ما به این موسیقی دهن کجی می کنند و این درد بسیار بزرگی است.

او با مقایسه موسیقی عاشیقی با دیگر موسیقی ها، بیان می کند: کشورهایی مثل ژاپن و چین سعی می کنند موسیقی پنتاتونیک (با پنج نت) و ضعیفشان را به زور در مخ آدم فرو کنند، اما طوری شده است که موسیقی ما که چنین قدرتمند و دارای هفت نت و هم رتبه با موسیقی دنیا است، به موسیقی دهاتی ها و پیرمردها معرف شده است، در حالیکه در دانمارک اذعان می کردند که تا بحال چنین موسیقی حیرت انگیزی را نشنیده اند.

دهن کجی جوانان به موسیقی عاشیقی واقعا ناراحتم می کند

موسیقی ما که چنین قدرتمند و دارای هفت نت و هم رتبه با موسیقی دنیا است، به موسیقی دهاتی ها و پیرمردها معرف شده است،

او می گوید: دهن کجی جوانان به موسیقی عاشیقی واقعا ناراحتم می کند، چرا که آن ها از آنچه من می دانم آگاه نیستند و من مسئولان را مقصر می دانم، ارشاد در هر بار برگزاری کنسرت 10 میلیون هزینه از من می گیرد، من اسم این را باج می گذارم، چنین چیزی در دنیا ممکن نیست، همین کارها را می کنند تا ما عقب نشینی کنیم و موسقی پاپ اینجا جولان دهد.

مهدی پور می گوید: منظور من این نیست که به موسیقی پاپ گوش نکنید، هم برای موسیقی پاپ و هم طرفداران آن احترام قایل هستم، اما موسیقی عاشیقی بخشی از فرهنگ ملت است، چرا باید نگرش ها به این موسیقی چنین باشد، من هم تلاش زیادی در این راه متحمل شده ام و برخی برخوردها ناراحتم می کند.

او می افزاید: من تمام تلاشم را برای احیا و حفاظت از موسیقی عاشیقی می کنم، اما بچه ها یا هنرجویان پس از گذراندن کلاس های مادر کودک و به هنگام انتخاب ساز، باز هم سراغ سازهای معروف مثل گیتار می فرایند، چرا که این سازها را تبلیغ می کنند و این ها را بیشتر می شناسند، انگار که دست و پای من را بسته و به 10 نفر می گویند که بزنیدش.

نوازنده ساز قوپوز می گوید: امکان ندارد که یک جوان به گیتار بگوید ویولون، اما در نامیدن سازهای محلی و بومی حتما اشتباه می کند،سازهای خارجی تبلیغ شده اند، اما سازها و موسیقی ما نه!

مهدی پور تاکید می کند: تبلیغ موسیقی های ملی و بومی بر عهده دولت بوده و افرادی مثل من قدرت و توان مالی لازم برای تبلیغ و شناساندن آن را به مردم ندارند، من از جان و مالم مایه گذشته ام و بیش از این نمی توانم، من نمی توانم به هنرجویی که گیتار را انتخاب کرده است، بگویم این ساز را انتخاب نکن.

این نوازنده و مدرس ساز قوپوز می گوید: رو آوردن جوانان به سازهای خارجی به جای سازهای ملی، فاجعه بزرگی است و شاید یکی از دلایل این گرایش هم عدم توجه به موسیقی در فضاهای آموزشگاهک باشد. در تمامی نقاط دنیا، موسیقی در دست آموزش و پرورش بوده و دانش آموزان در کنار دروسی مانند ریاضی، یک واحد درسی تحت عنوان موسیقی دارند و باید به هنگام فارغ التحصیلی و اخذ دیپلم نواختن یک ساز را بلد باشند و این بدبختی بزرگی است که ما چنین برنامه ای در مدارس نداریم.

مهدی پور معتقد است که با بررسی اجمالی آثار بزرگان عرصه موسیقی، مانند فکرت امیر اوف یا اوزییر حاجی بی اوف به این نکته پی می بریم که واقعا دیگر موسیقی ها زیر چتر موسیقی عاشیقی هستند.

ورود برخی افراد غیرمتخصص به عرصه موسیقی و تعدد آموزشگاه های موسیقی

او با انتقاد از ورود برخی افراد غیرمتخصص به عرصه موسیقی و تعدد آموزشگاه های موسیقی می گوید: اگر بخواهم از اساتید موسیقی در این شهر که واقعا شایستگی تدریس را دارند، نام ببرم، به 20 نفر نمی رسند و این در حالی است که در هر رشته حداقل به 35 استاد متخصص نیاز داریم، اما هر کسی از راه رسیده یک آموزشگاه تاسیس می کند و بعید به نظر می رسد که این رفتارها غیرعمدی باشد، صاحبان آموزشگاه هم برای تامین مخارج و هزینه اجاره از هر فردی برای تدریس موسیقی دعوت به همکاری می کنند و کیفیت موسیقی تنزل پیدا می کند.

عده ای گفتند که نت نویسی برای این موسیقی، خیانت است

این نوازنده قوپوز از واکنش ها نسبت به نت نویسی برای موسقی عاشیقی می گوید: عده ای گفتند که نت نویسی برای این موسیقی، خیانت است و من هم اعلام کردم که به موسیقی عاشیقی خیانت نکرده ام، اگر ما این سبک را جزو موسیقی می دانیم، اصول حاکم بر موسیقی عاشیقی هم درست شبیه اصول موسیقی دنیا است.

او هدف از نوشتن نت برای موسیقی عاشیقی را دنیای کردن و حمایت دنیا از این موسیقی، عنوان می کند و معتقد است که امروزه مرزها در موسیقی از میان برداشته شده است و تاکید می کند: ما هم باید تلاش کنیم که با پیروی از اصول موسیقی در دنیا، آن را به دنیا بشناسانیم.

او معتقد است که دوران عاشیقی تمام شده و عاشیق ها هنوز هم داستان 500 سال قبل را برای امروزی ها تعریف می کنند و می افزاید: آیا عاشیق ها حرف تازه ای برای گفتن دارند؟، ما بخشی از تاریخ ادبیاتمان را مدیون داستان هایی هستیم که عاشیق ها نقل کرده اند، اما ملت ما امروزه باسوادتر از عاشیق ها هستند و در گذشته برعکس بود.

او می گوید: اوزان ها قبل از عاشیق ها بودند، اما با روی کار آمدن عاشیق ها مردم دیگر اوزان ها را به مجالسشان راه نداده و آن ها را یانشاخ به معنی پرحرف و وراج نامیدند، چرا که عاشیق ها چیزهای جدیدتری برای عرضه به مردم داشتند، اما ادبیات عاشیقی متفاوت از موسیقی عاشیقی است.

وی می گوید: هر چند عاشیق ها در گذشته هم شاعر، هم نوازنده، هم بازیگر و هم نقال بودند، اما این کار با سلیقه مخاطب امروزی همخوانی ندارد و بازیگران و هنرمندان زیادی برای این کار تربیت شده اند و هدف من پاسخ دادن به نیاز تنوع طلبی مخاطب بوده و امروزه همه چیز مانند پزشکی تخصصی شده است و اینکه یک فرد همه چیز را عهده دار شود، درست نیست.

مهدی پور، داوری جشنواره موسیقی عاشیقلار را نپذیرفته و معتقد است که اکیپ هایی در این جشنواره کار می کنند که سبب می شوند عدالت برقرار نشود و می گوید: اکیپ ها و افرادی را که می توانم با آن ها کار کنم را اعلام کرده ام و همین از دست من برمی آید، فاصله آرای داوران برای من قابل قبول نیست.

او معتقد است که باید قبل از برگزاری جشنواره، آیین نامه ای تدوین شده و هدف از برگزاری آن معین شود و ادامه می دهد: باید ببینیم که آیا برنامه ای برای نوآوری در موسیقی عاشیقی داریم یا می خواهیم با همان موسیقی عاشیقی چند صد سال قبل، پیش برویم؟، این کار متخصص ندارد و با وجود صداقت و دلسوزی عده ای از دوستان، برخی دیگر وارد میدان شده و کارها را خراب می کنند.

گفت وگو از نسرین سوار-خبرنگار خبرنگاران در آذربایجان شرقی