بچههایی که قربانی وحشت میشوند - یزد بلاگ

به گزارش ایسنا، این نویسنده ادبیات کودک و نوجوان، درباره شرایط آثار ادبی تالیفی کودک و نوجوان در ژانر وحشت و تاثیرپذیری آن ها از آثار خارجی اظهار کرد: من این ژانر را خیلی دنبال نمی کنم، در داستان هایم لحظه های وحشت وجود دارد اما فقط در توران تور از ژانر وحشت استفاده نموده ام که خوب هم جواب داد.

او با اشاره به تقلید نویسندگان کودک و نوجوان ایرانی از نویسندگان خارجی بدون شناخت از مخاطب خود گفت: مخاطب اروپایی از این ژانر پیش زمینه دارد و غافلگیر نمی گردد. اما زمانی که آثار ژانر وحشت در دهه 70 در ایران ترجمه شد، این طور بود که مخاطبان زیادی به ویژه نوجوانان به دنبال این ژانر رفتند، برای همین بعضی از نویسندگان ما هم تحت تاثیر جوی که به وجود آمد، به فکر افتادند برای به دست آوردن مخاطبان بیشتر سراغ این ژانر بروند. ولی چون تقلید بود، جا نیفتاد. برای همین است که کمتر شنیده ایم یک اثر ایرانی در ژانر وحشت پیروزیتی را داشته باشد که کارهای ترجمه دارند، چون نویسندگان ما تقلید نموده اند.

دنیاگیریان اضافه نمود: بعضی از دست مایه ها در داستان ها و افسانه های قدیمی ایرانی وجود دارد، ما می توانستیم این ها را بازنویسی کنیم و دست مایه قرار دهیم، بهتر از این بود که بخواهیم تحت تاثیر شخصیت های غربی بنویسیم. من مخالف ژانر وحشت نیستم، زیبایی ادبیات یک کشور به این است که همه سبک ها را داشته باشد و همه هر طور که می خواهند بتوانند تجربه نمایند. از طرفی مخاطبان مختلفی هم داریم، این ها باعث رشد و گسترش ادبیات نوجوان می گردد. اما به هر حال من فکر می کنم ما از این نظر پیروز نبوده ایم که بتوانیم یک جریان تالیفی در ادبیات وحشت به وجود بیاوریم و بتوانیم مخاطب نوجوان ایرانی را راضی کنیم مگر این که تقلید نکنیم و سعی کنیم با توجه به میراث خودمان آثاری را از دل افسانه ها بیرون بیاوریم و به صورت های مختلف بازآفرینی کنیم. تا آن جا که من دیده ام کسانی که دنباله روی نموده اند، پیروز نبوده اند.

این نویسنده با بیان این که ادبیات وحشت در خارج از کشور ما فرآیندی را طی و به گونه ای تکامل پیدا نموده که مخاطب آمادگی آن را دارد اظهار کرد: من با یک دوست روانشناس کودک صحبت می کردم، او می گفت بیمارانی دارد که بدون این که زمینه داشته باشند یک دفعه فیلمی از ژانر وحشت دیده اند یا رمان وحشت خوانده اند و شب ها کابوس می بینند؛ در واقع ممکن است آن اتفاقی که برای نوجوان فرانسوی یا آمریکایی در این ژانر می افتد در کشور ما شاید جور دیگری جواب بدهد چون ما بسترهای لازم را برای آن فراهم ننموده ایم. مثلا آن بچه ها در کودکی افسانه های وحشت را با قصه های مادربزرگ شنیده اند، از این طریق مقداری مصونیت پیدا می نمایند چون بچه وقتی از کودکی پای این ها نشسته یا برایش خوانده شده، در برابر آن مصونیت پیدا می نماید.

او سپس گفت: اما ما یک دفعه آمدیم و از 30 سال پیش آغاز به ترجمه این آثار کردیم، بدون این که فکر کنیم آیا مخاطب نوجوان ما به لحاظ ساختار روانی ظرفیت پذیرش این ترس، هول و فشارهای روحی ناگهانی را دارد یا نه. این را از قول یک روانشناس می گویم که چون این بسترسازی انجام نشده، در مخاطب ما که آمادگی لازم را نداشته، تاثیر بد گذاشته است.

عباس دنیاگیریان همچنین به عقیده بعضی از هواداران ژانر وحشت اشاره و بیان نمود: بعضی از هواداران ژانر وحشت معتقدند که کودک و نوجوان باید ترس را مثل خیلی از حس های دیگر در تخیل خود تجربه نمایند و وقتی تجربه کردند، هنگامی که در عالم واقعی با آن روبه رو می شوند، مصونیت دارند. اما مسئله این است، چه تضمینی وجود دارد آن زمانی که بچه ها ترس را در تخیل شان تجربه می نمایند آسیبی نبینند؟ چون ساختار روانی همه بچه ها شبیه به هم نیست، بعضی ها آسیب پذیرترند. ولی بعضی ها معتقدند بچه ها از واقعیت زندگی به این ژانر پناه می برند و می گویند چون بچه ها در شرایط پراسترسی هستند، گاهی دوست دارند از این فضای واقعی دور باشند و به فضای تخیلی پناه ببرند اما واقعا چه تضمینی هست که آن فضای تخیلی بدتر از آن فضای واقعی که بچه ها از آن فرار نموده اند، نباشد؟! باید در این باره مطالعه گردد، ولی جامعه ما به عنوان یک جامعه شلخته، هیچ نظم و سامانی ندارد و برای همین ممکن است خیلی از بچه ها قربانی این ماجراها شوند.

نویسنده پسر نان و نمک اضافه نمود: این ها همه باید در یک سازوکار مطالعه شده باشد، مترجمی که آثار وحشت را ترجمه می نماید، اگر ضروری است باید در بخش هایی کار را ویرایش کند و ساختار روانی مخاطب ایرانی را در نظر بگیرد. بعضی ها می گویند بهتر است هر کدام از رمان هایی که در ژانر وحشت ترجمه می گردد، توسط یک روانشناس کودک و نوجوان خوانده گردد و او درباره آن نظر بدهد، اما حالا کدام ناشر این کار را انجام می دهد؟ خیلی از ناشران دنبال بازگشت سرمایه و سودشان هستند.

دنیاگیریان در سرانجام درباره عوارض دور کردن کودک و نوجوان از دنیای واقعی به واسطه داستان های فانتزی و ادبیات وحشت گفت: مسئله ای که من با خیلی از دوستان هوادار ژانر وحشت دارم این است که می گویند بچه ها الان در شرایطی هستند که بیشتر دوست دارند به تخیل پناه ببرند تا واقیعت؛ اما من می گویم کودک و نوجوان یا باید به این شرایط تن یا آن را تغییر بدهد، این تغییر با شناخت واقعیت های دنیای پیرامون به وجود می آید. اما وقتی ما به مخاطب مان این فرصت را نمی دهیم که دنیا واقعی اش را بشناسد، آدمی را تربیت می کنیم که در آینده فاقد مهارت های اجتماعی است و نمی تواند مشکل زندگی خود را حل نماید و واقعیت های جامعه اش را نمی شناسد. نوجوانی که در یک شکست عشقی در 16سالگی خودکشی می نماید، علتش این است که نتوانسته احساساتش را کنترل کند، چون تجربه مقابله کردن با این پدیده ها را ندارد. این تجربه ها در رمان های عاشقانه وجود دارد و نوجوان باید در رمان عاشقانه با این مسائل به عنوان یک تجربه عاطفی در دوران بلوغ آشنا گردد؛ اگر آن را در ادبیات تجربه کند، در زندگی با پختگی و آگاهی بیشتر با آن روبرو می گردد. بنابراین من موافق نیستم که نوجوان فقط رمان وحشت بخواند و از واقعیت های زندگی غافل گردد.