همه آنچه درباره سرطان سینه باید بدانید

به گزارش یزد بلاگ، بارداری بالای 30 سال هم از آن دسته مواردی است که درباره آن و ارتباطش با سرطان پستان صحبت می گردد. بارداری اول زیر 30 سال باعث می گردد در بافت پستان یک سری تغییرات ایجادگردد که این تغییرات می تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.

راضیه زرگری| یکی از رایج ترین انواع سرطان و البته یکی از سرطان هایی که شاید از بقیه انواع آن شناخته شده تر باشد، سرطان سینه است؛ سرطانی که در کشور ما جزو شایع ترین سرطان هاست، به طوری که میزان ابتلا به سرطان سینه در ایران سالانه به 13 هزار نفر رسیده و این میزان درحال افزایش است. تحقیقات نشان می دهد در دهه آینده میزان ابتلا به سرطان سینه در ایران سالانه به حدود 25 هزار نفر می رسد.

با این حال، مطلعی و اطلاعات عمومی نسبت به این تهدید در کشور به میزان قابل توجهی بالا رفته است و بسیاری از مبتلایان به این نوع از سرطان در مراحل اولیه متوجه بیماری می شوند و همین تشخیص زودهنگام درمان آن را باکیفیت تر پیش می برد و می توان به درمان و طول عمر بیماران امیدوار بود. چکاپ سالیانه یعنی سونوگرافی و ماموگرافی بافت پستان توسط متخصص و آنالیز و معاینه در منزل به طور روتین که خود فرد می تواند به راحتی انجام دهد، راه هایی است که می تواند زنگ هشدار را برای همه بانوان به صدا دربیاورد.

امروزه فرایند تشخیص سرطان سینه ارتقا یافته و زنان باید مطلعی خود را در خصوص علایم این بیماری افزایش دهند، با این حال، این بیماری مثل بسیاری از موارد سرطان، یک سری باور های غلط در جامعه ایجاد نموده است که نباید اجازه داد این مسائل که بیشتر غیرعلمی و ساخته ذهن افراد غیرمتخصص است، جلوی مطلعی صحیح و اطلاعات مناسب در خصوص این بیماری را بگیرد. اصلی ترین عواملی که خطر ابتلا در بانوان محسوب می شوند، چیست؟

سابقه خانوادگی، اضافه وزن، مصرف الکل و سیگار یا زندگی پراسترس؟ خانم هایی هستند که نه سابقه ارث دارند، نه اضافه وزن و کاملا هم سلامت زندگی می نمایند. اما همین افراد در میانه راه زندگی با غافلگیری عجیب روبرو و متوجه می شوند که یک توده سرطانی در سینه دارند.

جواب این سوالات و دیگر ابهاماتی را که می تواند در ذهن هر بانویی در خصوص این بیماری شایع ایجاد گردد، دکتر آسیه الفت بخش، جراح پستان و عضو پژوهشکده سرطان پستان می دهد.

ارث و سابقه خانوادگی، اضافه وزن و سبک زندگی نادرست و بسیاری از موارد دیگر، درواقع همه این باور ها غلط نیست، بلکه جزو فاکتور های خطر شناخته شده سرطان پستان محسوب می شوند. دکتر الفت بخش با این شرحات به شهفرایند می گوید: یک سری عوامل خطر هم شناخته شده نیستند، یعنی نمی توانیم بگوییم در سرطان پستان شناخته شده هستند یا خیر. عوامل شناخته شده ژنتیکی و فامیلی هستند.

عوامل ژنتیکی یعنی دو ژن شناخته شده موثر در ابتلا به این بیماری در آن ها جهش پیدا نموده است. افرادی که این ژن را به ارث برده اند، به احتمال خیلی زیاد در طول زندگی شان ممکن است به این سرطان مبتلاشوند.

قاعدگی زودرس و یائسگی دیررس از عوامل افزایش خطر ابتلا

با این حال، این افراد تنها 5 تا 10 درصد موارد سرطان پستان را تشکیل می دهند. یک دسته دیگه از سرطان ها ارثی نیستند، بلکه سابقه خانوادگی در آن دخیل است. مثلا خواهر، مادر یا دختر یا حتی پدر فرد مبتلا پیش از او با این بیماری درگیر بوده است.

در این افراد احتمال ابتلا بیشتر است، ولی جنبه ژنتیکی ندارد. سرطان پستان، سرطانی است که مرتبط با هورمون استروژن است. استروژن از تخمدان ترشح می گردد؛ از این دو عامل یعنی ژنتیک و سابقه خانوادگی که بگذریم مهم ترین عامل، این هورمون است. الفت بخش می گوید که هر عاملی که باعث می گردد بافت پستان مدت طولانی تری یا با مقدار بیشتری از هورمون استروژن در تماس باشد، احتمال ابتلا را بیشتر می نماید.

قاعدگی زودرس یا یائسگی دیررس جزو این عوامل محسوب می شوند. کسانی که زیر 11 سال قاعده می شوند و بالای 50 سال یائسه می شوند، بر همین اساس بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار می گیرند.

کسانی که بعد از یائسگی قرص های هورمونی مصرف نموده باشند و کسانی که در مدت طولانی و پشت سر هم به خصوص قبل از بارداری اول شان قرص های جلوگیری مصرف نموده باشند نیز بیشتر با استروژن در تماس بوده اند و شانس ابتلا در آن ها بیشتر است.

این پزشک متخصص در اینباره شرح می دهد: بارداری بالای 30 سال هم از آن دسته مواردی است که درباره آن و ارتباطش با سرطان پستان صحبت می گردد. بارداری اول زیر 30 سال باعث می گردد در بافت پستان یک سری تغییرات ایجادگردد که این تغییرات می تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.

پس کسانی که اصلا بارداری نداشته باشند، هورمون های شیردهی در پستان فعال نمی گردد و همین موضوع می تواند شانس ابتلا را افزایش دهد. برعکس این موارد شیردهی است که شانس ابتلا را کاهش می دهد.

استفاده از دئودورانت، سابقه سقط یا مصرف سیگار؛ کدام یک شانس ابتلا را افزایش می دهد؟

قرار دریافت در معرض اشعه از دیگر مواردی است که گفته می گردد می تواند در ابتلا به سرطان پستان موثر باشد؛ دکتر الفت بخش می گوید: البته اشعه ماموگرافی نمی تواند خطری ایجاد کند. منظور ما از اشعه موارد دیگر است، مثلا کسی که به دلایلی سینه اش تحت پرتودرمانی قرار گرفته یا کسانی که بمب های شیمیایی و هسته ای در محل زندگی شان فعال شده است، شانس ابتلا آن ها مقداری بیشتر می گردد.

عواملی هم هستند که شناخته شده نیستند و در مطالعات پزشکی هم دقیقا تعیین نشده است که آیا می توانند در خطر ابتلا موثر باشد یا خیر؛ مثلا سابقه سقط و مصرف دئودورانت ها یا استفاده از مواد شیمیایی سفیدنماینده؛ این ها مواردی است که نمی توان گفت: آیا می تواند شانس ابتلا را افزایش دهد یا نه. این سرطان شناس با بیان این نکته ادامه می دهد: اما در این میان مواردی هست مثل سیگار و الکل که ثابت شده است مصرف آن ها می تواند شانس ابتلا را افزایش دهد.

لیزر مو های زائد، لیفت و کوچک کردن سینه بی خطر است، اما پروتز نه

عمل های زیبایی، لیفت و پروتز سینه و لیزرکردن مو های زائد؛ این موارد می تواند شانس ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد؟ پژوهشگر حوزه سرطان پستان به شهفرایند می گوید: لیزر عمق نفوذش بسیار کم است و به حدی است که به پیاز مو می رسد و نمی تواند به بافت های داخلی اثرگذار باشد، تا الان هیچ خطر سرطان زایی در این حوزه به واسطه لیزرکردن اثبات نشده است.

عمل های زیبایی شامل کوچک کردن و لیفت سینه هم به هیچ وجه خطر ابتلا را افزایش نمی دهد، حتی در برخی از خانم ها که براساس سابقه فامیلی سینه های بزرگی دارند، در صورتی که عمل کوچک کردن سینه انجام دهند، می توان گفت: ریسک ابتلا در آن ها کم می گردد، زیرا قسمت زیادی از بافت سینه برداشته می گردد.

اما در خصوص عمل پروتز ارتباطی با نوع روتین و معمولی سرطان سینه شناخته نشده است، با این حال نوع خاص و نادری از سرطان وجود دارد که درواقع لنفوم است؛ به تازگی تحقیقات نشان داده است که گذاشتن ژروتز با آن نوع خاص از لنفوم ارتباط دارد و البته میزان بروز آن بسیار کم است؛ حداکثر بروز این نوع لنفوم یک در هزار بوده که در کشور یونان دیده شده، ولی میزان بروزش به طور متوسط یک نفر در صدهزار نفر است..

اما اگر کسی هیچ کدام از عوامل محیطی و قابل پیشگیری را نداشته باشد، آیا ممکن است مبتلا گردد؟ الفت بخش پاسخ می دهد: بله؛ صرف جنسیت زن برای اینکه بافت پستان دارد، یعنی احتمال ابتلا به سرطان این ناحیه را دارد. البته سرطان پستان در مردان هم دیده می گردد، اما ابتلا در مردان یک صدم زنان است. مردان هم بافت غدد شیری دارند، اما این شانس در خانم ها به دلیل هورمون استروژن صدبرابر مردان است.

موضوع مهم دیگر چاقی و ارتباطش با سرطان پستان است. چاقی خصوصا بعد از یائسگی می تواند شانس ابتلا را در زنان بیشتر کند، با این حال کسانی که در سبک زندگی شان فعالیت های بدنی و ورزش کردن را به طور مرتب داشته باشند، خطر کمتری تهدیدشان می نماید.

به طورکلی همان طور که اشاره کردم باز هم یک سری عوامل شناخته نشده هستند که می تواند فرد را مبتلا کند، یعنی فردی بدون ارث و سابقه خانوادگی با سبک زندکی عادی هم ممکن است به این بیماری مبتلا گردد.

چگونه نسبت به بدن خود مطلع شوید؟

در موضوع پیشگیری و تشخیص زودهنگام هم مواردی وجود دارد، مثل انجام ماموگرافی و معاینه خود فرد. الفت بخش در این باره به شهفرایند می گوید: سیاست های کشوری برای اینکه بگوید آیا ماموگرافی روش موثر غربالگری است یا نه، در هر کشوری متفاوت است که هزینه و اثربخشی آن را نگاه می نمایند و اولویت های بهداشتی کشور را در نظر می گیرند. این موضوع در کشور ما هنوز به عنوان سیاست های جلوگیری از ابتلا به سرطان پستان اجرایی نشده، با این حال، به طورکلی ماموگرافی روش ارجح غربالگری و تشخیص زودهنگام است.

ماموگرافی می تواند سرطان پستان را در ابتدای راه و حتی پیش از شکل گیری کامل سلول های سرطانی تشخیص دهد. اما در صورتی که کسی حتی به امکانات ماموگرافی هم دسترسی نداشته باشد، مهم ترین نکته مطلعی از بافت پستان است.

هر فردی باید با معاینه مکرر و متناوب سینه از بافت سینه اش مطلع باشد، به طوری که ببیند آیا بافت سینه ها متقارن است؟ آیا سفتی و فرورفتگی غیرعادی در سینه وجود ندارد؟ آیا نوک سینه فرورفتگی دارد و پوست آن تغییر رنگ و حالت داده است و آیا ترشح غیرعادی و جدیدی در آن وجود دارد؟ همه این موارد و آنالیز مکرر آن مطلعی فرد را از بدنش بالا می برد.

معاینه روتین را خود فرد انجام می دهد، اما توصیه متخصصان این است که معاینه تخصصی هم بسته به شرایط و امکانات فرد در برنامه قرار بگیرد. بعد از بیست وپنج سالگی اگر برای معاینه به پزشک مراجعه کنیم ممکن است گفته گردد دو سه سال یک بار این معاینه را تکرار کنیم. اما ماموگرافی بعد از چهل سالگی و در موارد عادی یکی دو سال یک بار توصیه می گردد.

به گفته الفت بخش ممکن است فردی معاینه اش نرمال باشد و به او گفته گردد دو سال بعد بیاید، اما فردی دیگر یک سری تغییرات در ماموگرافی نشان دهد که سالی یک بار باید این معاینه را انجام دهد. راهنمای کلی که در ایران بومی سازی شده باشد، وجودندارد، اما متخصصان حوزه سرطان پستان از همین رویه در کشور تبعیت می نمایند.

گفته می گردد اگر تغذیه مناسب داشته باشید و تا می توانید آنتی اکسیدان بخورید و زندگی بدون استرسی داشته باشید، کمتر محتمل است به سرطان دچار شوید، اما آیا این موارد در خصوص سرطان پستان هم صدق می نماید؟

الفت بخش می گوید: یک سری عوامل خطری هستند که دست ما است و می توانیم کنترل شان کنیم؛ سبک زندگی با غذایی سالم و فعالیت بدنی؛ این دو مورد ثابت شده است که می تواند خطر ابتلا به همه سرطان ها را کاهش دهد. فعالیت فیزیکی حتما باشگاه رفتن نیست، حتی پیاده روی مرتب روزانه و کنترل وزن به ویژه بعد از یائسگی می تواند خطر ابتلا را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

تغذیه سالم و غذا های چرب، فست فود ها و کنسرو ها را به حداقل برسانیم و با خوراکی های سالم خطر بیماری های شایع را کاهش دهیم. در موضوع استرس و فشار عصبی این متخصص و جراح پستان شرح می دهد: استرس های خیلی شدید مثل از دست دادن فرزند و یکی از اعضای خانواده که داغ عمیقی است، می تواند با بروز سرطان پستان ارتباط داشته باشد و خطر ابتلا را افزایش دهد. این موارد به نوعی ورای استرس های روتین است و حوادث زندگی محسوب می گردد که تأثیرات بد بدنی دارد.

باور های درست و نادرست

در پژوهشی که اخیرا صورت گرفته است، از جامعه آنلاین نظرسنجی شده و از آن ها در خصوص ثابت ترین باور های اشتباه در خصوص سرطان پستان که احتیاج به اصلاح دارند، سوال شده است. بسیاری از پاسخ دهندگان اعتراف کردند که تا زمان تشخیص بیماری خودشان بر یک سری باور های نادرست پایبند بوده اند! بد نیست تعدادی از باور ها را با هم بخوانیم.

باور اشتباه نخست؛ اگر سابقه خانوادگی سرطان پستان ندارم، هرگز به آن مبتلا نمی شوم، در حالی که بیشتر افرادی که به سرطان پستان مبتلا می شوند، سابقه خانوادگی شناخته شده ای ندارند.

باور اشتباه دیگر این است که اگر وزن تان ایده آل است، مرتبا ورزش می کنید، غذای سالم می خورید و الکل مصرف نمی کنید، لازم نیست نگران سرطان پستان باشید. اگرچه این عادت ها می توانند به کاهش خطر سرطان پستان یاری نمایند، اما نمی توانند آن را از بین ببرند.

باور نادرست؛ حمل تلفن همراه در سینه بند می تواند باعث سرطان پستان گردد، درحالی که هیچ مدرکی مبنی بر ارتباط بین تلفن همراه و سرطان پستان وجود ندارد، اما ایمنی تلفن همراه هنوز درحال مطالعه است. باور نادرست؛ مصرف زیاد قند باعث سرطان پستان می گردد. واقعیت این است که هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد شکر در رژیم غذایی باعث سرطان پستان می گردد.

باور نادرست دیگری در بین عموم وجود دارد که می گوید سرطان پستان همواره باعث ایجاد توده ای می گردد که احساس می کنید. این درحالی است که سرطان پستان ممکن است باعث ایجاد توده نباشد، به خصوص هنگامی که برای نخستین بار این بیماری بروز می نماید.

باور نادرست دیگری در خصوص درمان این بیماری وجود دارد؛ تمامی سرطان های پستان تقریبا به یک روش درمان می شوند. این درحالی است که در حقیقت برنامه های درمانی بسته به ویژگی های سرطان و ترجیح های بیمار بسیار متفاوت است.