جزر و مد چگونه می تواند سبب اشتغال زایی گردد؟ - یزد بلاگ

داستان چیست؟

نجلا درخشانی، کارشناسی ارشد بازسازی و احیاء بناها و بافت های تاریخی در نوشتاری به معرفی خورها و آبشارهای گلی پرداخته که دستاورد جزر و مد است و با جذب توریست می تواند گره بیکاری در سواحل خلیج فارس را باز کند.

در ادامه یادداشت جزر و مد چگونه می تواند سبب اشتغال زایی شود، آمد: نوع سواحل ایران بر اساس جنس، مورفولوژی شیب، مرحله سنی و تکاملی خطوط ساحلی ایران به دو صورت صخره ای و ماسه ای پلاژیک قابل تفکیک و طبقه بندی است. کرانه های خلیج فارس به خصوص حد فاصل بوشهر تا آبادان از نوع ماسه ای پلاژیک است. در این مناطق وسعت جلگه زیاد است و دریا از کوه فاصله می گیرد. به واسطه پیشرفتگی آب دریا بر خشکی و سواحل در اثر جزر و مد نوعی از شاخابه ایجاد می شود که خور نامیده می شوند. خورها ممکن است دارای اشکال مارپیچی، منشعب و تاج مانند باشند.

زمینهای طرفین خورها معمولا فوق العاده پست و کم شیب هستند و به همین دلیل به هنگام خیزش امواج و مد آب در خلیج قسمت زیادی از آنها در آب فرو رفته و به هنگام جزر خارج می شوند. این پدیده با گذشت زمان باعث رسوب گذاری و تغییر شکل اشکال خورها و زمین های پیرامون آنها شده است.

شدت موج جزر و مد در داخل خور تابع شکل هندسی و طول و عمق خور است.

انواع خورها از نظر شکل هندسی

1- خور کوتاه که خود به سه نوع تقسیم می شود:

الف) قیفی شکل

ب) مستطیل با عمق ثابت

ج) مستطیل با عمق متغیر

2- خور طویل که به سه نوع تقسیم می شود:

الف) قیفی شکل عمیق و کم عمق

ب) دریاچه ای

ج) مستطیلی

خورهای گوبان، گُواریَن، سنگی و سلیچ از نوع خورهای طویل مستطیلی و دریاچه ای شکل است. به این شکل که بخش ابتدایی آنها مستطی بوده و در بخش های انتهایی دریاچه ای می شوند که باعث تشکیل آبشارهای گلی شده اند.

این خورها در 30 کیلومتری آبادان واقع شده اند که از یک سو به تالاب شادگان و از سوی دیگر به خلیج فارس ارتباط دارند.

خورهای طویل مستطیلی

- کانال های باریک و کم عمق با عرض وعمق نسبتا ثابت هستند.

- طبیعت کم عمق کانال، تشدید را تقویت می نماید.

- میرایی اولیه در این خورها رخ نمی دهد.

- در خورهای عمیق و مستقیم خیلی طویل، اصطکاک مهم نیست، بنابراین انتقال موج به داخل خور بدون تاخیر و استهلاک صورت می گیرد. در این حالت موج بدون داشتن انعکاس، از رابطه موج پیش رونده تبعیت می نماید.

- در خورهای عمیق و مستقیم با طول متوسط، اصطکاک مهم نیست، بنابراین امواج به داخل خور منتقل شده و از انتهای آن منعکس می شود. این پدیده باعث ایجاد امواج ایستاده می شود.

در خورهای کم عمق و مستقیم با طول متوسط، انتقال موج به داخل خور با استهلاک همراه است. در صورت نداشتن استهلاک کامل، موج به جامانده از انتهای خور منعکس می شود. اصطکاک بستر باعث ایجاد اختلاف فاز می شود. میزان فاز بین صفر درجه (بدون اصطکاک) و 45 درجه (اصطکاک زیاد) خواهد بود.

خور طویل دریاچه ای

- اینگونه دریاچه ها توسط پهنه جزر و مدی که بوسیله یک کانال نسبتا باریک به اقیانوس (که به آن کانال جزر و مدی) گویند وصل است.

- عمق آب دریاچه همواره بیشتر از کانال است.

- در نزدیکی دهانه میرایی شدیدی دارند.

جزر و مدها به تدرج شکل سواحل را تغییر می دهند. آنها با گذشت سالیان طولانی و قرن ها ساحل خلیج فارس را شبیه به درختی با شاخه های فراوان نموده اند و بسان درختی در زمستان هستند که برگهایش را برای رویش دوباره در بهار به سردی زمستان سپرده و منتظر بیداری دیگری است زمانیکه از بالا به آن می نگریم، تصاویر خارق العاده ای در سواحل خلیج فارس از آبادان تا هندیجان به چشم می خورد.

جزر و مد علاوه بر تغییر شکل ساحل باعث تعییر در فرهنگ، سبک زندگی و فعالیت مردم منطقه نیز می شود. معیشت و اشتغال بسیاری از ساحل نشینان وابسته به جز و مد بوده که این خود باعث شکل گیری نوعی فرهنگ و منظر فرهنگی در مناطق ساحلی خلیج فارس شده است.

ساکنان مناطق ساحلی در طول سده ها از جزر و مد به صورتهای گوناگون در توسعه اقتصادیشان نظیر افزایش بازده ماهیگیری و افزایش سرعت دور شدن از ساحل برای شروع سفرهای دریایی و یا بازگشت به ساحل بهره جسته اند.

در بخشهایی که دهانه و عرض خورها بیشتر می شود، نوعی آبشار گلی ایجاد شده که حاصل هزاران سال جزر و مدهای کوچک و عظیم، رانش زمین و رسوبات در خورهای سنگی، گوبان و سلیچ است.

آبشارهای گلی و منحصر بفرد این منطقه گاها با ارتفاع دو تا سه متر هنگام جز پملاقات شده و هنگام مد پنهان می شوند. این پدیده های زیبا و منحصربفرد بخشی از جاذبه های ژئوتوریسم بوده که جز توریستی طبیعی منطقه محسوب می شوند.

جاذبه های توریستی متناسب با میزان جذابیت خود می توانند توریستان را جلب نمایند. در این زمینه، ساختار جذاب این پدیده ها دارای اهمیت است. سـاختار توریستی یک مکان در برگیرنده عواملی است که می تواند انگیزه بیشتری را برای تقاضای توریستی آن مکان فراهم آورد. بنابراین مناظر طبیعی بخودی خود دارای جذابیت هستند و جذابیت نهفته در ساختار مناظر طبیعی باعث جذب توریستان زیادی می شود.

طبیعتگردی را مسافرتی بدون تخریب، پراکندگی و آلودگی منطقه های طبیعی، فعالیت خاص مطالعاتی و کاوشگرانه و احساس لذت از منظره های طبیعی همچون رودخانه ها، کوهها، عوارض زمین شناسی، گیاهان وحشی، حیوانات و نیز ارزش های فرهنگی یک منطقه تعریف نموده اند. توریستی طبیعی به سه نوع اکوتوریسم (بازدید از قسمت های زنده محیط های طبیعی)، ژئوتوریسم (زمین توریستی و بازدید از میراث طبیعی غیرجاندار) و آگروتوریسم (توریستی کشاورزی و تعامل سازنده بین توریست و روستاییان) تقسیم می شود. براسـاس بـرآورد سـازمان جهـانی جهـانگردی انتظار می رود تا یک دهه دیگر، شمار طبیعتگردان که اکنون هفت درصد کل مسافران دنیا را شامل می شود به بیش از بیست درصد برسد.

زمین توریستی (ژئوتوریسم) کنشی ست که به ملاقات انسان از پدیده های زمینی و برخورداری عیافتن وی از نمودهای شگفت انگیز زمین شناسی و زمین ریخت شناسی می انجامد.

ژئوتوریسم به نوعی از توریستی گفته می شود که دارای جاذبه های زمین شناسی و ژئومورفولوژیکی بوده و هویت جغرافیایی یک مکان را حفظ می نماید. علاوه بر این شامل میراث فرهنگی و زیباشناسی مکان جغرافیایی نیز است.

یکی از مناطق مستعد ایران در زمینه ژئوتوریسم سواحل خلیج فارس است. پدیده های زمین شناسی ایجاد شده بر اثر جزر و مد در این سواحل مانند خورها و آبشارهای گلی بخشی از جاذبه های زمین توریستی منحصر بفرد هستند که در صورت برنامه ریزی و ایجاد زیرساخت های لازم می توانند به مکانی جذاب برای توریستان داخلی و خارجی تبدیل شوند.

جاذبه توریستی دیگری که در حوالی خورهای گوبان و گوارین وجود دارد و می توان با برنامه ریزی از این پتانسیل بهره جست، پرنده نگری است. نمک زارها و آبگیرهای اطراف این خورها در زمستان و ماه های گرم بهار محلی برای لانه سازی و زادآوری پرندگانی همچون فلامینگو، حواصیل ها، سلیم ها، کفچه کوک است.

تقویت زیرساخت های دسترسی، بهداشتی، ایمنی، خدماتی، زیست محیطی و همچنین ایجاد زیرساخت های تفریحی و اقامتی در مجاورت خورهای منشعب از خلیج فارس از جمله خورهای گوبان و سنگی، علاوه بر بهره مندی از حضور و جذب توریستان به ژئوسایت این منطقه، باعث رونق آبادان شده و در ایجاد اشتغال پایدار در منطقه نقش مهمی ایفا می نماید. بنابراین با مدیریت صحیح و کارآمد ژئوسایت گوبان و گوارین و جاذبه توریستی آبشارهای گلی و محل تجمع و لانه گزینی انواع پرنده گان موجود در این محدوده و همچنین توان افزایی ساکنان بومی، ضمن بهره مندی از مزایا و منافع ژئوتوریسم مشخصه های کارآفرینی در میان ساکنان منطقه تقویت و توسعه داده می شود.

مجله زیتوا: مجله زیتوا | مجله خبری ایران و جهان پیرامون

banima.ir: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما