بزرگ ترین شهر تاریخی غرب کشور در حسرت جهانی شدن ماند

به گزارش یزد بلاگ، خبرنگاران-گروه استان ها: در غربی ترین نقطه ایران در میان دامنه های زاگرس استانی وجود دارد که در کتیبه های باستانی آن را آلامتو به معنای سرزمین کوهستان یا طلوع خورشید نامیده اند، شکل گیری اولین تمدن بشری در تپه های علی کش واقع در شهرستان دهلران، تپه های هلیلان و نیز چغا آهوان در مهران نشان از عمق تاریخی استان ایلام دارد.

حفاری های علمی باستان شناسی در این استان شواهد کم نظیری از پیشینه تاریخ و تمدن سرزمین بزرگ ایران ارائه می دهد و در بیشتر نقاط استان ایلام نشانه هایی از آثار باستانی نظیر شهرهای باستانی، قلعه ها و دژهای مستحکم و استراتژیک، تپه ها و پل های باستانی، غارها، چهارطاقی ها و... از دوران تاریخی و پیش ازتاریخ مشهود است.

در بین مناطق تاریخی استان ایلام، شهرستان دره شهر در فاصله 120 کیلومتری شهر ایلام خودنمایی می نماید، شهرستان دره شهر به دلیل اینکه در کنار کبیر کوه و در کنار خرابه های شهر باستانی ماداکتو و رود خروشان سیمره واقع شده است به قطب گردشگری ایلام شهرت یافته ، این شهرستان هم چنین با دارا بودن استعداد کشاورزی و وجود آب فراوان و مراتع و جنگل های انبوه، دارای آثار دیدنی تاریخی و طبیعی بی شماری است.

طبق آخرین آنالیز اجرا شده تا به امروز 181 اثر تاریخی و محوطه باستانی در این شهرستان در فهرست آثار ملی و تاریخی کشور ثبت شده که مهم ترین این آثار شامل، آثار خرابه های شهر سیمره معروف به ماداکتو و آثار قصرها و بازارهای تاریخی، آسیاب آبی و قلعه شیخ ماخو (شیخ محمدخان) در روستای شیخ مکان، تنگ زیبا و تاریخی طبیعی بهرام چوبین در جهت دره شهر به پل دختر، تپه باستانی تیغن در کنار دره شهر و..است.

شهر تاریخی سیمره بزرگ ترین شهر تاریخی غرب کشور

مورخان و تاریخ نگاران در گذشته و حال هرکجا که نام ایلام برده می گردد از سیمره دره شهر به عنوان شهر باستانی نام می برند، در میان آثار تاریخی شهرستان یک اثر به عنوان شهر تاریخی سیمره وجود دارد، شهر تاریخی سیمره بزرگ ترین محوطه تاریخی استان ایلام محسوب می گردد، این شهر تاریخی در حاشیه جنوب شرقی شهر کنونی شهرستان دره شهر واقع شده است.

این اثر تاریخی بزرگ ترین محوطه تاریخی در سطح استان ایلام را تشکیل می دهد که بالغ بر 120 هکتار است، این شهر تاریخی جزو نخستین آثار تاریخی ثبت شده استان ایلام در آثار ملی بوده است، محوطه تاریخی این شهر طبق مطالعات و کاوش های انجام گرفته مربوط به قرون اولیه اسلامی است.

این محوطه در سال 1310 شمسی به شماره 6 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و از ارزش و اهمیت بی نظیری برخوردار است، این شهر تاریخی براثر وقوع زلزله در سال 334 هجری قمری تخریب و خالی از سکنه شده و تا به امروز 9 فصل کاوش باستان شناسی در این محوطه تاریخی اجرا شده است.

همچنین در این شهر قدیمی، مدارکی به دست آمده که نشان می دهد در سیمره مراکز صنعتی وجود داشته و سفالگری و شیشه سازی بسیار رایج بوده است، بقایای کوره های سفالگری و شیشه سازی مدارک بسیار مهمی است که نشان می دهد بخشی از اقتصاد این شهر به وسیله این دو صنعت تأمین می شده است. بخشی از یافته های بسیار مهم دیگر در سمیره، مسجدی است که از دل خاک بیرون آمده و نشان می دهد که این بنا، اولین مسجد دوران صدر اسلام در ایران است.

مصالح این بنا از سنگ و گچ است و تاق هایی که روی بناهای ورودی معابر ساخته شده، همه گهواره ای هستند، شبستان و ایوان این مسجد با گچ بری های بسیار زیبا تزیین شده و دارای یک حیاط مرکزی است.

اهمیت تاریخی شهر تاریخی سیمره در نگاه مورخان و کتاب ها

اکبر شریفی نیا کارشناس پایگاه پژوهشی شهر تاریخی سیمره در تبادل نظر با خبرنگاران گفت: مطالب موجود در منابع مکتوب و انجام بعضی فعالیت های میدانی نشان از اهمیت شهرستان دره شهر (سیمره) در دوران ساسانی و قرون اولیۀ اسلامی دارد.

وی بیان داشت: در سال 1839 میلادی سرهنری راولینسون از منطقه سیمره بازدید کرد و ضمن بازرسی اوضاع جغرافیایی منطقه، خرابه های این شهر را با سیروان مقایسه کرد و دره شهر را مربوط به دورۀ ساسانیان دانست.

شریفی نیا توضیح داد: اشتاین معتقد بوده این شهر در زمان ساسانیان آباد شده و یک شهر تجاری نبوده بلکه یک شهر زراعی بوده است، تمام مسافرانی، که به ناحیه سیمره آمده اند، مانند هرتسفلد، راولینسون، دمرگان و... این خرابه ها را دیده اند.

کارشناس پایگاه پژوهشی شهر تاریخی سیمره افزود: چنین به نظر می رسد که این شهر، با خوزستان رابطۀ نزدیکی داشته است. به همین ترتیب در منابعی دیگر، تنها از خاندن فیروزان (دوره ساسانی)، به عنوان حاکمان این منطقه یادشده است.

وی افزود: در کاوشهای اجرا شده در این شهرستان آمده است که؛ در شهر سیمره(صیمره) نشانه هایی از قوس ها و انحناهای طاق در این ویرانها به چشم می خورد و نیز سایه روشن هایی از عوارض خیابان بندی و کوچه ها، سیستم شبکۀ ارتباط شهری در این بافت مشهود است.

کارشناس پایگاه پژوهشی شهر تاریخی سیمره افزود: جدیدترین مطالعات باستانشناسی به عمل آمده، شهر تاریخی سیمره را متعلق به قرون نخستین اسلامی قلمداد می نماید. درنهایت در منابع و متون تاریخی در ذکر حوادث مربوط به شهر سیمره آمده است که در سال 258 هجری زلزله ای عظیم شهر را نابود و خالی از سکنه کرد.

وی گفت: در تاریخ طبری آمده است که؛ ده روز رفته از رمضان، زلزله ای سخت و هول انگیز در سیمره رخ داد، فردای آن روز که روز یکشنبه بود، زلزله ای عظیمتر از آنکه روز پیش رخ داد که بیشتر مردم آنجا در حدود بیست هزار نفر کشته شدند.

آخرین شرایط کاوش ها در شهر تاریخی سیمره، ثبت جهانی این اثر و موانع بر سر راه

شریفی نیا توضیح داد: فعالیتهای منسجم باستانشناسی در شهر تاریخی سیمره، از سال 1374 تا 1382 به صورت کاوشهای علمی در دورۀ اسلامی به تعداد 9 فصل و به صورت مداوم توسط گروهی از باستان شناسان انجام شد.

شریفی نیا در پاسخ به سؤال آخرین شرایط ثبت جهانی شهر تاریخی سیمره افزود: شهر تاریخی سیمره، در فهرست موقت ثبت جهانی واقع شده است.

کارشناس پایگاه پژوهشی شهر تاریخی سیمره درباره مهم ترین مسائل شهر تاریخی سیمره و موانع جهانی شدن این بنای تاریخی، افزود: اصلی ترین مشکل در جهت ثبت جهانی شهر تاریخی سیمره، بحث تملک اراضی کشاورزی و منازل مسکونی است.

شریفی نیا در پاسخ به اینکه تا به امروز چه آثار تاریخی مهمی از شهر تاریخی سیمره کشف شده است، گفت: مهم ترین آثاری که در فعالیتهای باستان شناسی سیمره به دست آمده است عبارت اند از: بنای موسوم به مسجد شهر تاریخی سیمره، بنای موسوم به خانۀ اربابی، بنای موسوم به بازارچه، بنای موسوم به کاروانسرای شهر تاریخی سیمره، تزئینات وابسته به معماری همچون تزئینات گچ بری، سفال در انواع مختلف(سفال بی لعاب و سفال لعاب دار؛ لعاب یکرنگ، لعاب آل کالین(قلیایی)، لعاب سفید مات، زرینفام، لعاب پاشیده، نقاشی شده زیر لعاب و ظروف چینی)

مزایای ثبت شهر تاریخی سیمره در فهرست آثار جهانی

وی درباره مزایای ثبت شهر تاریخی سیمره در فهرست آثار جهانی نیز افزود: به واسطۀ ثبت یک اثر در فهرست آثار جهانی، شأن یک اثر به نحو فراوانی افزایش می یابد، این ثبت شدن عامل مهمی در ارتقای آگاهی های دولتها، سازمانهای غیردولتی، بنیادها و عموم مردم از اهمیت میراث خود خواهد بود.

شریفی نیا بیان داشت: ضمناً سازمان یونسکو و سایر سازمانهای جهانی مرتبط، کمکهای فنی و علمی خود را در صورت احتیاج در اختیار کشور صاحب اثر می گذارند، صندوق اقتصادی حمایت از آثار تاریخی ثبت جهانی ازجمله این گونه حمایتها است.

شهر تاریخی سیمره یکی از اولویت های ثبت جهانی است

فرهاد عزیزی مدیرکل پایگاه های جهانی سازمان میراث فرهنگی کشور از برنامه ریزی برای 90 پایگاه در سطح کشور اطلاع داد و افزود: از این میان، تعداد 25 اثر تا به امروز ثبت جهانی شده و شهر تاریخی سیمره جزو اولویتهای اول ما برای ثبت جهانی است.

لزوم خرید و آزادسازی زمین های کشاورزی کنار شهر تاریخی سیمره

عبدالمالک شنبه زاده مدیرکل میراث فرهنگی ایلام نیز گفته است: بسکمک از مسائل حوزه میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری مسئولان استان قابل حل است و میراث فرهنگی دست کمک به سوی دیگر ارگان های دخیل در این رابطه دراز می نماید.

وی اهتمام ویژه فرمانداران و شهرداری ها در زمینهٔ مواریث فرهنگی و گردشگری را خواهان شد و افزود: با توجه به حجم عظیم وظایف میراث فرهنگی در بحث های گردشگری ، سرمایه گذاری ، مرمت و حفاظت آثار، اعتبار اختصاص یافته به این سازمان ناچیز است.

بازدید رئیس میراث فرهنگی کشور در سفر هیئت دولت از شهر تاریخی سیمره

سال 1393 نیز در سفر رئیس جمهور به استان ایلام، مسعود سلطانی فر وعده هایی برای حل مسائل شهر تاریخی سیمره و ثبت جهانی این اثر تاریخی داد، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در آن بازدید گفت: در کوشش هستیم شهر تاریخی سیمره را در فهرست آثار جهانی یونسکو ثبت کنیم.

در حال حاضر یکی از مهم ترین خواسته های مسئولان و مردم استان ثبت جهانی این اثر ارزشمند است که طی سال های اخیر وعده هایی در این زمینه داده شده که تا به امروز عملی نشده است.